آیا می‌دانید بیماری روماتیسم ستون فقرات چیست و چه علائمی دارد؟ آیا می‌دانید برای درمان رماتیسم ستون فقرات انجام چه فعالیت‌هایی پیشنهاد می‌شود؟
رماتیسم ستون فقرات یکی از انواع بیماری‌های بسیار جدی خود ایمنی است. در این بیماری سلول‌های ایمنی به سلول‌های خودی بدن حمله می‌کنند. حمله سلول‌های خودی سبب بروز التهاب، تورم و درد شدید مفاصل می‌شود. برای درمان این بیماری علاوه بر مصرف از دارو می‌توانید از تمرین های فیزیوتراپی نیز استفاده کنید.
در حال حاضر بیش از ۱۰۰ نوع روماتیسم مفصلی شناخته شده است. در این مقاله از سایت شفاکاران قصد داریم در خصوص بیماری روماتیسم ستون فقرات، علت، علائم و درمان این بیماری صحبت کنیم. با ما همراه باشید تا در خصوص این بیماری بیشتر بدانید.
آشنایی با بیماری روماتیسم ستون فقرات
روماتیسم مفصلی یه به طور کلی روماتیسم ستون فقرات یکی از انواع بیماری‌های خود ایمنی آسیب زننده به مفاصل است. برای شناخت بهتر در ابتدا به بررسی مفهوم بیماری‌های خود ایمنی می‌پردازیم. روی غشا سلول‌های ایمنی شناساگرهایی وجود دارد که از طریق این شناساگرها سلول‌های ایمنی سلول‌های خودی بدن، ویروس‌ها و سایر عوامل آسیب رسان خارجی را تشخیص می‌دهند. در حالت عادی سلول های ایمنی پس از شناسایی عوامل خارجی آن ها را از بین می‌برند.
سلول‌های ایمنی افرادی که به بیماری‌های خود ایمنی مبتلا هستند، به اشتباه سلول‌های خودی را به جای ویروس‌ها تشخیص داده و از بین می‌برد. متاسفانه ابتلا به بیماری‌های خودایمنی با آسیب‌های شدید و ابتلا به بیماری‌های خطرناکی همراه است. تعدادی از معروف‌ترین بیماری‌های خود ایمنی شامل: دیابت نوع ۱، پسوریازیس یا آرتریت پسوریاتیک، ام اس (MS)، لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)، بیماری التهابی روده، بیماری آدیسون و بیماری گریوز است.
در بیماری روماتیسم ستون فقرات و یا آرتریت روماتوئید حمله به سلول‌های مفصلی، تاندون، عضلات و استخوان باعث التهاب بسیار شدید، درد و ناتوانی در انجام کارهای روزمره افراد می‌شود. متاسفانه پیشروی این بیماری در دراز مدت سبب بروز آسیب‌های بسیار جدی و حتی مرگ می‌شود. بیماری روماتیسم مفصلی اغلب در نیمه اول عمر رخ می‌دهد و بیشتر در زنان دیده می‌شود.
مهم‌ترین علائم روماتیسم ستون فقرات
در نظر داشته باشید که بسیاری از بیماری‌های مرتبط با درد کمر، گردن درد و به طور کلی مفاصل علائم مشابهی دارند. به همین دلیل برای شناسایی بهتر بیماری و شروع روند درمان مناسب باید به خوبی با علائم رماتیسم ستون فقرات آشنا باشید. د ر ادامه این مقاله از سایت شفاکاران درباره این موضوع گفت و گو می‌کنیم.
مهم‌ترین علائم روماتیسم ستون فقرات شامل موارد زیر است:
- درد شدید کمر و گردن، به خصوص در ناحیه پایین کمر
- سفتی و کاهش انعطاف عضلات اطراف ستون فقرات که با ناتوانی در صاف کردن کمر یا چرخاندن گردن همراه است.
- تورم و حساسیت بیش از حد مهره‌های آسیب دیده کمر
- احساس ساییدگی در هنگام حرکت دادن ستون فقرات
- درد، تورم و سفتی در سایر نواحی بدن
- ضعف و خستگی کل بدن(در آرتریت التهابی شایع‌تر است)
- درد و بی حسی بازوها یا پاها در صورت آسیب به ریشه‌های عصبی
- گردن درد و سردرد(در صورت در صورت درگیر شدن مهره‌های گردن)
علت ابتلا به روماتیسم ستون فقرات
روماتیسم مفصلی RA یک بیماری خود ایمنی جدی است که باعث تورم و درد در مفاصل با بافت سینوویال می‌شود. در بسیاری از موارد درد کمر به دلیل جابه‌جایی مهره‌های C1 و C2 رخ می‌دهد. این جابه‌جایی فشار زیادی را روی نخاع یا مهره‌های اطراف محل آسیب وارد می‌کند. بنابراین مهرهای کناری نیز از جای خود حرکت می‌کنند. پزشکان به این عارضه اسپوندیلولیستزیس می‌گویند.
اگر لغزش مهره‌ها به عصب سیاتیک در ناحیه کمر فشار بیاورد، سبب سیاتیک می‌شود. در صورت عدم درمان، سیاتیک منجر به ناتوانی در راه رفتن، زانو درد و از دست دادن تعادل می‌گردد. مهم‌ترین علت رماتیسم ستون فقرات وجود اختلالات ژنتیکی است. با این حال طبق بررسی‌های زیادی ثابت شده که در افراد مختلف به دلایل بسیار متفاوتی این عارضه می‌تواند ایجاد شود.
سایر علل ابتلا به آرتریت نخاعی عبارتند از:
- افزایش سن
- اضافه وزن
- ابتلا به بیماری‌هایی مانند: دیابت، نقرس، پسوریازیس، سل و سندرم روده تحریک پذیر
آشنایی با انواع روماتیسم ستون فقرات
در حال حاضر بیش از ۱۰۰ نوع مختلف آرتریت روماتوئید وجود دارد. بیشتر این بیماری‌ها روی مفاصل کمر و گردن تأثیر می‌گذارند. اگر چه تمام انواع رماتیسم ستون فقرات با علائم مشابهی مانند التهاب همراه هستند؛ اما براساس منشاء آسیب به دو دسته التهابی و غیر التهابی(دژنراتیو) تقسیم می‌شود.
تعدادی از مهم‌ترین انواع روماتیسم ستون فقرات عبارتند از:
۱. استئوآرتریت ستون فقرات؛ رایج‌ترین نوع روماتیسم ستون فقرات
استئوآرتریت(آرتریت غیر التهابی یا دژنراتیو) شایع‌ترین شکل آرتریت نخاعی است. این اختلال معمولاً از طریق ساییدگی مهره‌های کمر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در استئوآرتریت ستون فقرات، غضروف بین مفاصل به آرامی تجزیه شده و باعث التهاب و درد شدید می‌شود. از آنجایی که منشا درد، آسیب به مهرها و به طور کلی اندام‌های حرکتی شما است، معمولاً در زمان خم کردن و یا حرکت کردن درد بسیار شدید را احساس خواهید کرد.
استئوآرتریت ستون فقرات معمولاً مفاصل بین مهره‌ها را درگیر می‌کند. این بیماری به عنوان آرتریت مفصل فاست، سندرم مفصل فاست و بیماری فاست نیز شناخته می‌شود. در برخی از موارد دژنراسیون دیسک‌های ستون فقرات( تحلیل دیسک ) به درگیری بیشتر مهره‌ها کمک می‌کند. پس از تحلیل و نازک شدن دیسک‌های بین مهره‌ها، فشار بیشتری به مفاصل فاست وارد می‌گردد. این فشار سبب اصطکاک و آسیب بیشتر به غضروف و در نتیجه درد کمر و زانو درد می‌شود. اگر مجموعه این تغییرات دژنراتیو در گردن رخ دهد، به آن اسپوندیلوز گردنی می‌گویند. شروع این بیماری اغلب با درد گردن مزمن همراه است. در مقابل آرتروز گردن همیشه با درد همراه نیست و بسیاری از افراد مبتلا دارای علائم مشخصی نیستند.
۲.اسپوندیلوآرتریت بیماری که مشابه با آرتریت روماتوئید نیست
اسپوندیلوآرتریت گروهی از بیماری‌های التهابی است که هم مفاصل و هم محل اتصال رباط‌ها و تاندون‌ها به استخوان‌ها را درگیر می‌کند. اگرچه بیماری اسپوندیلوآرتریت، منشأ التهابی دارد، اما از لحاظ علائم و نوع آسیب مشابه آرتریت روماتوئید نیست. انواع مختلفی از بیماری اسپوندیلوآرتریت وجود دارد. که تقریبا تمام آنها ستون فقرات را درگیر می‌کنند.
تعدادی از مهم‌ترین انواع اسپوندیلیت شامل موارد زیر است:
- اسپوندیلیت آنکیلوزان((Ankylosing spondylitis: نوعی آرتریت نخاعی است که باعث التهاب مهره‌ها و مفاصل ساکروایلیاک در پایه ستون فقرات می‌شود. در موارد شدید به علت جوش خوردن چندین مهره به یکدیگر، کمر فرد دچار حالتی به نام قوز می‌شود.
- آرتریت پسوریاتیک(Psoriatic arthritis): آرتریت پسوریاتیک یکی از بیماری‌های مرتبط با پسوریازیس است. این بیماری خود ایمن بیشتر به خاطر بثورات خارش دار و پوسته پوسته شناخته می‌شود. افراد معمولاً قبل از آرتریت به پسوریازیس مبتلا می‌شوند، اما گاهی اوقات با علائم متفاوت‌تری مواجه می‌شوند. در بیماری آرتریت پسوریاتیک مفاصل کوچک و بعد ستون فقرات تحت تاثیر قرار دارند.
- آرتریت واکنشی (Reactive arthritis): التهاب مفصلی است که در اثر عفونت در جای دیگری از بدن – اغلب در روده یا اندام تناسلی – ایجاد می شود. آرتریت واکنشی در ستون فقرات معمولاً در قسمت پایین کمر رخ می دهد و به خودی خود از بین می رود.
- آرتریت انتروپاتیک ((Enteropathic arthritis: این بیماری نوعی آرتریت مرتبط با بیماری التهابی روده(IBD) است. همه افراد مبتلا به IBD به آرتریت مبتلا نمی‌شوند و از میان افرادی که مبتلا می‌شوند، همه در ستون فقرات خود دچار مشکل نمی‌شوند. جالب است که بدانید! بیماران مبتلا به آرتریت انتروپاتیک اغلب همزمان با IBD دچار کمر درد می شوند؛ اما زمان و شدت آن ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
اشکال دیگر اسپوندیلوآرتریت عبارتند از: undifferentiated spondyloarthritis (زمانی که علائم با هیچ یک از انواع شناخته شده مطابقت ندارد) و juvenile spondyloarthritis (زمانی که علائم در دوران کودکی شروع می‌شود).
بر اساس یک طبقه بندی متفاوت، اگر آرتریت ستون فقرات و یا مفاصل ساکروایلیاک را درگیر کند، به آن اسپوندیلوآرتریت محوری می‌گویند. اگر مفاصل و تاندون‌های دیگر درگیر باشند، به آن اسپوندیلوآرتریت محیطی می‌گویند. بسیاری از افراد هر دو نوع مشکل را در مراحل مختلف پیشرفت بیماری اسپوندیلوآرتریت تجربه می‌کنند.
بهترین راه‌های درمانی برای روماتیسم ستون فقرات
در این قسمت از مقاله قصد داریم به مهم‌ترین موضوع یعنی بهترین درمان رماتیسم ستون فقرات بپردازیم. برای درمان آرتریت ستون فقرات به عوامل زیادی توجه می‌کنند. این عوامل شامل: سن، میزان درد، منشاء و شدت بیماری آرتریت و حتی شغل بیمار است. از آنجایی که آسیب مفصلی ناشی از آرتریت، غیرقابل درمان است، بهترین گزینه‌های درمان آن‌هایی هستند که سبب کاهش درد و جلوگیری از آسیب بیشتر می‌شوند.
درمان‌های غیر جراحی برای روماتیسم ستون فقرات اغلب شامل موارد زیر است:
- مصرف داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی(NSAIDs) و کورتیکواستروئیدها(به صورت قرص و یا تزریق) برای کاهش درد و تورم
- مصرف داروهایی که علائم خاص بیماری را هدف قرار می‌دهند.
- انجام حرکات فیزیوتراپی برای بهبود قدرت عضلات کمر و حرکت راحت‌تر
- تغییر سبک زندگی برای کاهش التهاب یا فشار روی ستون فقرات: کاهش وزن، ترک سیگار، تغییر وضعیت بدن
جراحی برای درمان آرتریت ستون فقرات
اگر سایر گزینه‌های درمانی باعث کاهش درد کمر نشوند، جراحی ستون فقرات گزینه بعدی خواهد بود. دلایل توصیه پزشک برای به جراحی ستون فقرات شامل موارد زیر است:
- کاهش فشار از روی نخاع و آزاد کردن ریشه‌های عصبی که به دلیل جابه جایی مهره‌ها دچار حساسیت شده‌اند.
- تثبیت ستون فقرات از طریق روشی به نام فیوژن، این جراحی‌ها را می‌توان به صورت جراحی باز یا با رویکرد کم تهاجمی(به صورت غیر مستقیم) انجام داد. انجام هر دو روش مزایا و معایبی دارد. متناسب با سن و شرایط بیمار، جراح گزینه‌های درمانی را بررسی و انتخاب خواهد کرد.
تاثیر تکنولوژی‌های نوین در درمان آرتریت ستون فقرات
یکی از درمان های نوین برای درمان آرتریت کمربند پلاتینر است. پلاتینر یک کمربند طبی برقی است. این کمربند گاهی به عنوان کمربند ماساژور حرارتی نیز شناخته می‌شود.سازنده این کمربند شرکت آلمانی به نام زایس ترونیک آلمان است. فناوری پلاتینر همان تکنولوژی فیزیوتراپی است که برای تسکین دردهای کمر، زانو و گردن از آن استفاده می‌کنند. این تکنولوژی‌ها با نام اختصاری UIC شناخته می‌شود که امروزه طرفداران بسیاری دارد. خرید کمربند پلاتینر برای درمان روماتیسم ستون فقرات بسیار تاثیر گذار است.
جمع بندی روماتیسم ستون فقرات
در این مقاله در خصوص بیماری روماتیسم ستون فقرات صحبت کردیم. این بیماری سبب التهاب مفاصل اطراف ستون فقرات و مفاصل ساکروایلیاک بین مهره‌ها و لگن می‌شود. ابتلا به بیماری روماتیسم اغلب با ساییدگی، اختلالات خود ایمنی و عفونت همراه است. مهم ترین علائم این بیماری شامل: ضعف و خستگی، درد و بی حسی بازوها یا پاها، گردن درد و سردرد است. برای درمان بیماری باید موارد مختلفی مانند: سن، منشا بیماری، میزان درد و عوامل مختلف دیگر در نظر گرفته شود. به همین دلیل جستجو برای گزینه درمانی مناسب در مقالات اینترنتی چندان گزینه جالبی به نظر نمی‌رسد.
سوالات متداول
۱. چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
زمانی که پس از یک هفته استراحت و مصرف مسکن تغییری در درد کمر شما ایجاد نشد باید به مطب پزشک متخصص مراجعه کنید. سایر مواردی که پس از مشاهده باید با پزشک مشورت کنید؛ شامل :
- تنفس سخت
- درد شدید قفسه سینه
- کمر درد شدید همراه با سفتی مفاصل
- مشکلات مرتبط با بینایی
- کاهش وزن سریع و بی دلیل
- خشکی ستون فقرات
۲. برای تشخیص مشکلات مرتبط با ستون فقرات انجام چه آزمایشی توصیه می‌شود؟
برای برای تشخیص مشکلات مرتبط با ستون فقرات انجام آزمایش تصویربرداری از ام آر آی بهترین گزینه است.
۳.بهترین داروها برای کاهش درد و التهاب چه داروهایی هستند؟
داروهای ضد التهابی و غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن معمولاً برای کاهش و کنترل درد و التهاب تجویز می‌شوند. این داروها عموماً ایمن هستند و مصرف آن ها عوارض زیادی ندارد.
۴.برای حفظ فعالیت بدن در زمان ابتلا به روماتیسم ستون فقرات و جلوگیری از خشکی مفاصل، انجام چه حرکاتی پیشنهاد می‌شود؟
بهترین حرکات ورزشی برای بیماران مبتلا به رماتیسم ستون فقرات شامل: قرارگیری در حالت ایستاده پشت به دیوار، دراز کشیدن بر روی زمین، حرکات روان مانند تای چی، حرکت جابه جا کردن حوله رول شده به شکل وزنه و دراز کردن زانو در حالت نشسته است.