رگ سیاتیک یکی از مهم‌ترین رگ‌های عصب در بدن است که در برخی موارد در صورت تحریک‌شدن، ممکن است سیگنال‌های درد را به مغز ارسال کند. افراد بسیار زیادی در طول زندگی به درد سیاتیک دچار می‌شوند.
این درد منشأ مختلفی دارد اما معمولاً ناشی از التهاب این رگ در بخش‌های پایین کمر است. در صورتی که بیمار دچار فشردگی عصب سیاتیک شود، ممکن است علائم مختلف این درد را تجربه کند و فرآیند نشستن و بلند‌شدن را با دشواری انجام دهد. اگر علائم این بیماری را دارید یا دچار Sciatica هستید، تا پایان این مقاله از مجله پزشکی شفاکاران ما را همراهی کنید.
سیاتیک چیست و چگونه درد سیاتیک پدید می‌آید؟
درد سیاتیک، وضعیتی است که در آن فرد مبتلا به این بیماری، دچار درد در ناحیه رگ سیاتیک می‌شود. این درد از ناحیه کمر آغاز می‌شود و پس از ایجاد درد در باسن، پشت بدن و ران‌ها به نقاطی دیگر همچون خارج ساق پا انتقال پیدا می‌کند.
علت بروز درد Sciatica در اکثر موارد یک‌طرفه است اما ممکن است این درد به‌صورت دوطرفه نیز ایجاد شود. این وضعیت معمولاً در اثر فتق دیسک یا پارگی آن اتفاق می‌افتد و باعث ایجاد فشار به رگ سیاتیک و کمردرد خواهد شد.
فتق دیسک باعث ایجاد فشار در دیسک‌های L4-L5 می‌شود. این وضعیت شایع‌ترین دلایل بروز پارگی سیاتیک است. تنگی کانال نخاعی از دیگر عوامل موثر بر ایجاد درد در رگ این بیماری است.
در برخی موارد بروز سیاتیک بیانگر گیر‌کردن عصب خواهد بود که باعث ایجاد درد در افراد می‌شود. با بروز این وضعیت امکان دارد که روی یک یا چند عصب در قسمت پایین ستون فقرات بیمار اثرات منفی ایجاد کند.
وجود بسیاری از فاکتور‌های مختلف در بدن باعث بروز پارگی Sciatica می‌شوند. چاقی، سن و نوع شغل از مهم‌ترین عوامل بروز سیاتیک در بدن می‌شود. این بیماری در بسیاری از افراد بهبود پیدا می‌کند و بیماران می‌توانند با مراجعه به پزشک متخصص و انجام دستورالعمل‌های لازم این وضعیت را درمان کنند.
انواع سیاتیک؛ شناخت بیماری برای درمان موثر
درد سیاتیک دارای انواع مختلفی است که یک تقسیم‌بندی کلی که متناسب با شدت درد سیاتیک است برای آن درنظر گرفته شده است. انواع تقسیم‌بندی این بیماری به‌شرح زیر است:
- درد حاد: درد حاد، نوعی از درد سیاتیک است که در صورت بروز، خود‌به‌خود ازبین می‌رود. این وضعیت معمولاً تا ۴ الی ۸ و به‌صورت ناگهانی ایجاد می‌شود.
- درد مزمن: درد‌های مزمن تا ۸ هفته ادامه دارند و به نوعی در صورت متداوم‌بودن این درد، ممکن است بیمار برای انجام روش‌های درمانی مختلف اعم از جراحی و غیرجراحی آماده شود.
- درد متناوب: درد متناوب نوعی از درد Sciatica است که هر دو پا را درگیر می‌کند و علت ایجاد آن در اثر تحلیل‌رفتگی بخش‌های مفصل ساکروایلیاک است. میزان درد در پاها متناوب است و معمولاً بروز این نوع سیاتیک بسیار نادر خواهد بود.
- درد دوطرفه: درد دوطرفه در هر دو بخش پا بروز پیدا می‌کند و در اثر آسیب به مهره‌های کمر ایجاد می‌شود. این درد ناشی از برخی بیماری‌ها مختلف همچون سندرم دم‌اسبی و تحلیل‌رفتگی مهره‌‌ها است و میزان بروز آن در میان افراد نادر خواهد بود.
علائم درد سیاتیک؛ درد سیاتیک را بیشتر بشناسیم
درصورتی‌که بیمار دچار درد سیاتیک شود بسیاری از علائم در بدن او ایجاد خواهد شد که نشان‌دهنده گرفتگی رگ سیاتیک است. در ادامه به علائم این بیماری اشاره خواهیم کرد.
- احساس سوزن سوزن‌شدن پا و کمر و درد در ناحیه باسن
- بی‌حسی شدید ناشی از درد سیاتیک در ناحیه لگن، کمر و پا
- احساس درد همراه با ضعف در ناحیه کف پا و ساق پا
- درگیری عصب سیاتیک به‌همراه ضعف و خواب‌رفتگی پا
- احساس درد در مفصل کمر و مهره و ایجاد التهاب در عصب Sciatica
- افزایش درد در هنگام سرفه یا عطسه‌کردن
- افزایش درد و تشدید علائم با نشستن طولانی‌مدت
- بروز درد در هنگام خواب و ایجاد اختلالاتی در کیفیت آن
تشخیص درد سیاتیک با دست آوردهای تکنولوژی
برای درمان Sciatica لازم است که در ابتدا تشخیص این بیماری توسط پزشک متخصص صورت گیرد. پزشک با استفاده از راهکار‌های تشخیص این بیماری می‌تواند نوع و شدت درد را به‌خوبی مشخص کند و برای ارائه نکات درمانی برای بهبود وضعیت بیمار اقدام کند.
تشخیص و بررسی درد Sciatica به کمک روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد. افراد می‌توانند برای تشخیص این بیماری از روش‌های زیر استفاده کنند.
- مطالعه هدایت عصبی و نوار عصب عضلات: در این روش حرکات الکتریکی عضلات مورد بررسی قرار می‌گیرند و سپس ثبت می‌شوند. به کمک قابلیت‌های این شیوه، الکترود‌ها روی بخش‌های مختلف پوست قرار می‌گیرد و با تحریک عصب در افراد، بخش‌های آسیب‌دیده در بدن مشخص می‌شود.
- تصویربرداری به کمک ام آر آی: برای تصویربرداری به روش ام آر آی، از قابلیت‌های رادیوفرکوئنسی و مغناطیسی استفاده می‌شود و می‌توان بخش‌های کلی و جزئی بافت‌های مختلف را به کمک آن بررسی کرد.
- تصویربرداری به کمک اشعه ایکس: به کمک استفاده از اشعه ایکس امکان تصویربرداری از بخش‌های مختلف بدن ازجمله کمر، پا و استخوان برای بیمار فراهم می‌شود.
درمان درد سیاتیک برای همیشه
معالجه درد سیاتیک باید توسط پزشک متخصص صورت گیرد؛ زیرا مراحل درمانی این بیماری نیاز به تمرکز و دقت بسیاری زیادی دارد و در صورت درمان ناقص یا عدم مهارت در پزشک، احتمال بروز دوباره درد در این ناحیه وجود خواهد داشت.
بهبود سریع و به‌موقع Sciatica مانع از پیشرفت بیماری و افزایش علائم در بدن بیمار می‌شود. افرادی که دچار این بیماری هستند با درمان سریع توانسته‌اند این مشکل را به‌طور قطعی و کامل ازبین ببرند.
در بسیاری از موارد، پزشکان با درمان‌های اولیه نسبت به تسکین و کاهش‌درد در بیماران اقدام می‌کنند. این روش‌ها تاحد بسیاری می‌توانند تأثیرگذاری مثبتی ایجاد کنند و مانع از مزمن‌شدن این وضعیت در افراد شوند. خرید کمربند پلاتینر یکی از راه های کنترل درد و همزمان درمان است.
یکی از مشکلات رایج در افراد مختلف به‌ویژه کسانی که دارای سنین بیشتری هستند، بروز نشانه‌های زانو درد است. در بسیاری از موارد با انجام درمان سیاتیک، مشکل زانو درد در بیمار نیز برطرف می‌شود. البته می توان از زانوبند زاپیامکس برای تسریع بهبودی استفاده کرد.
درمان درد سیاتیک با روش جراحی
یکی از روش‌های موثر و قطعی در کنترل و کاهش علائم سیاتیک، استفاده از روش‌های جراحی است. بخشی از مشکلات مربوط به گردن درد نیز به کمک این روش‌ها رفع خواهد شد، زیرا در برخی موارد گردن درد با بیماری سیاتیک رابطه مستقیمی خواهد داشت.
برخی از روش‌های جراحی بهبود درد Sciatica به شرح زیر است:
- دیسککتومی: در روش دیسککتومی Discectomy اگر بین مهره‌های کمر یک دیسک قرار گیرد، فشار روی رگ Sciatica بیشتر خواهد شد. برای رفع درد لازم است که بخش‌های آسیب‌دیده، ترمیم‌شده یا به‌طور کامل حذف شود. به کمک این روش، فشار وارد‌شده بر دیسک کمر کاهش پیدا می‌کند و درد ازبین می‌رود.
- میکرو دیسککتومی: در دیسککتومی Microdiscectomy به کمک میکروسکوپ جراحی لازم برای رفع درد سیاتیک صورت می‌گیرد. دیسککتومی کمترین تأثیر را روی درد می‌گذارد.
- لامینکتومی: در روش لامینکتومی Laminectomy برای ایجاد فضای بیشتر رگ سیاتیک، قسمتی از استخوان پروانه‌ای و استخوان پشتی برداشته می‌شود تا عصب Sciatica فشار کمتری را متحمل شود.
- فیوژن نخاع: روش فیوژن نخاعیSpinal Fusion برای رفع درد شدید سیاتیک و ازبین بردن بیماری‌های گسترده استفاده می‌شود. برای کاهش فشار روی رگ سیاتیک و افزایش مقاومت ستون فقرات، دو مهره موجود در ناحیه کمر به یکدیگر متصل می‌شوند.
درمان خانگی درد سیاتیک
بسیاری از روش‌های خانگی در تسکین و درمان درد Sciatica عملکرد موثری خواهند داشت. برخی از روش‌های درمان خانگی این بیماری، به‌شرح زیر است:
- ورزش:
با ترشح‌شدن اندروفین در بدن، درد Sciatica تسکین پیدا می‌کند. ایجاد اندورفین در بدن، مستلزم انجام فعالیت‌های ورزشی است. این ماده با ترشح‌شدن در بدن، بسیاری از درد‌ها را کاهش می‌دهد و به‌صورت یک مسکن طبیعی عمل می‌کند.
بیماران می‌توانند مطابق با نظر پزشک خود، از ورزش‌های ساده و آسان شروع کنند و یک برنامه منظم برای انجام فعالیت‌های بدنی تهیه کنند. استفاده از ورزش‌های قدرتی و هوازی می‌تواند باعث کاهش درد در بیماران شود. نیاز است که افراد درکنار فعالیت از داشتن رژیم‌غذایی مناسب و سالم غافل نشوند.
- حرکات کششی: یکی از روش‌های موثر برای تسکین درد سیاتیک، حرکات کششی است. لازم است که حرکات کششی به کمک فیزیوتراپ یا مربی ورزشی انجام شود. انجام فعالیت‌های بدنی می‌تواند در کاهش میزان درد در این ناحیه نتایج موثری ایجاد کند.
- پیاده‌روی: پیاده‌روی‌کردن علاوه‌بر تسکین درد در بیماران، باعث بهبود سلامت عمومی و آسان‌سازی فرآیند خون‌رسانی در بدن می‌شود. بیماران می‌توانند با مسافت‌های کم و کوتاه پیاده‌روی را آغاز کنند تا فرآیند کاهش درد در بدن آن‌ها آغاز شود.
دیگر روش های خانگی کنترل درد
- شنا: انجام برخی فعالیت‌های بدنی برای درمان و تسکین درد سیاتیک بسیار موثر خواهند بود. ورزش شنا، یک فعالیت بدنی ایمن برای تسکین درد این بیماری است. انجام حرکات اصولی و آرام باعث افزایش قدرت بدنی در بیماران می‌شود.
- فیزیوتراپی: بیماران می‌توانند به‌منظور کاهش میزان درد و بهبود Sciatica، از روش‌های فیزیوتراپی استفاده کنند. در این روش بیماران با مراجعه به فیزیوتراپ و انجام بررسی‌های لازم، تمریناتی به آن‌ها ارائه می‌شود که می‌توانند برای تقویت کمر و پشت از آن‌ها استفاده کنند.
- استفاده از کمپرس: به کمک تهیه یک کیسه مناسب، می‌توانید کمپرس آب سرد یا گرم تهیه کنید. با قراردادن کمپرس آب سرد به مدت ۲۰ دقیقه و چندبار در روز، می‌توان بخشی از درد در ناحیه مورد نظر را کاهش داد.
برای کاهش میزان تورم در نقاطی که درد بیشتر احساس می‌شود، می‌توانید از پد حرارتی یا کمپرس آب گرم استفاده کنید. بیشتر پزشکان توصیه می‌کنند که در ۴۸ ساعت اولیه از کمپرس یخ استفاده شود و برای ۲ الی ۳ روز پس از این روند، پد گرمایی یا کیسه آب‌گرم را روی ناحیه مورد نظر قرار دهند.
قرص برای کمر درد سیاتیک
امروزه بسیاری از افراد بیماری‌های مختلف جسمانی را تجربه کرده‌اند. یکی از انواع رایج بیماری‌های جسمانی، بروز کمردرد در افراد است که با Sciatica ارتباط مستقیمی خواهد داشت.
یکی از گزینه‌های مناسب برای درمان این بیماری، مصرف قرص برای کمر درد Sciatica است. داروهای غیراستروئیدی می‌تواند موجب کاهش میزان تورم و التهاب ناشی از درد‌های سیاتیک شود.
داروی‌های آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن ازجمله داروها و قرص برای کمر درد Sciatica است. برخی از بیماران این داروها را بدون نیاز به نسخه پزشک مصرف می‌کنند. این نکته بسیار حائز اهمیت است که استفاده از داروهای غیراستروئیدی برای درمان درد حتما با نظر و دستورالعمل پزشک متخصص صورت گیرد.
تیزانیدین و متوکاربامول باکلوفن از گروه داروهای شل‌کننده عضلات هستند که می‌توانند در کاهش میزان درد Sciatica بسیار موثر عمل کنند. در مواردی که داروهای غیراستروئیدی و شل‌کننده عضلات در درمان درد اثرگذاری مطلوبی ایجاد نکنند، ممکن است پزشک قرص‌های کمردرد قوی‌تری را برای بیمار تجویز کند.
پرگابالین از نوع داروهای ضدتشنج است که علاوه‌بر کاهش درد در نخاع، به عنوان قرص تسکین سیاتیک از آن استفاده می‌شود. مصرف قرص کمر درد سیاتیک، نباید بدون مشورت و نظر پزشک مصرف شود.
ممکن است در صورت استفاده خودسرانه از قرص کمر درد Sciatica، عوارض‌های گسترده و خطرات جدی برای بیمار ایجاد شود.
پماد‌های مخصوص برای تسکین درد سیاتیک
استفاده از پماد برای درد سیاتیک یک روش آسان و دردسترس برای بیماران است. مصرف بسیاری از پماد‌های درمانی می‌تواند باعث بهبود درد در بیماران مبتلا به سیاتیک شود.
داروهای موضعی علاوه‌بر تسکین درد، موجب کاهش جریان خون در بدن افراد می‌شود و با ایجاد بی‌حسی در این ناحیه، درد‌های این بیماری را کاهش می‌دهد.
پماد برای درد سیاتیک براساس استاندارد‌های پزشکی و فرمولاسیون خاصی تولید شده است. در ادامه به برخی از پماد‌های موثر برای کاهش درد در این بیماری اشاره می‌شود:
- کپسایسین
- ترولامین سالیسیلات
- منتول
- ترولامین سالیسیلات
- کانابیدیول
حجامت کمر درد برای سیاتیک
حجامت کمر درد سیاتیک یک روش بهبودی است و نمی‌تواند تاثیر قطعی برای ازبین بردن بیماری ایجاد کند. ممکن است با تکرار حجامت بخشی از درد سیاتیک کاهش پیدا کند اما احتمال درمان کامل آن کم است.
به کمک حجامت کمر درد سیاتیک، مقداری خون از بدن بیمار خارج می‌شود و باعث ایجاد امکان ساخت سلول‌های تازه خونی در بدن خواهد شد. این روش می‌تواند درد در افراد را کاهش دهد و حتی از میزان فشار رگ سیاتیک نیز بکاهد.
درمان سیاتیک به روش حجامت به ۵ الی ۷ جلسه نیاز دارد و باید در محیط کاملاً بهداشتی و به‌کمک ابزار استریل‌شده انجام شود. این روش معمولا بدون عوارض‌جانبی است و طول دوره نقاهت آن بسیار کم خواهد بود.
اوزون‌درمانی برای کاهش درد سیاتیک
یکی از روش‌های موثر و کاربردی برای کاهش درد Sciatica در بیماران، استفاده از اوزون‌درمانی است. این روش یکی از شیوه‌های درمانی غیرجراحی است که به‌کمک گاز اوزون انجام می‌شود.
در اوزون‌درمانی، ریشه عصبی که درگیر شده است تشخیص داده می‌شود. سپس با انجام بررسی‌های لازم مراحل تزریق گاز صورت می‌گیرد.
با تزریق گاز اوزون به نواحی مختلف بدن که دچار درد شده‌اند، التهابات عصب سیاتیک کاهش پیدا می‌کند و باعث آزادسازی این التهابات خواهد شد. طول دوره این شیوه تا ۵ جلسه نیز صورت می‌گیرد و از آن با عنوان یک راهکار کاملاً اصولی برای تسکین درد Sciatica یاد می‌شود.
پیشگیری از بروز بیماری سیاتیک
اگر دچار نگرانی‌هایی درخصوص ایجاد درد سیاتیک هستید، لازم است که برخی نکات را برای پیشگیری از بروز آن رعایت کنید. برخی روش‌های پیشگیری از درد سیاتیک عبارت‌اند از:
- قرارگیری صحیح وضعیت بدن در هنگام نشستن: در هنگام نشستن پاهای خود را روی زمین بگذارید و از صندلی‌های استاندارد استفاده کنید. اگر در طول روز چندین ساعت می‌نشینید، لازم است که در انتخاب صندلی مناسب بسیار دقت کنید.
- انجام ورزش و داشتن فعالیت بدنی: برای جلوگیری از ابتلا به بیماری سیاتیک، بهتر است با کمک انجام ورزش عضلات، ناحیه کمر خود را تقویت کنید. افزایش قدرت در عضلات شکم و پشت، مانع از بروز درد می‌شود و به حفظ سلامت جسمانی بدن کمک می‌کند.
- انجام فعالیت‌های روزمره به روش صحیح: اگر در شرایطی قرار گرفتید که لازم است وسیله سنگینی را جا‌به‌جا کنید، سعی کنید این کار را در وضعیت مناسبی انجام دهید. بهتر است در هنگام بلندکردن اجسامی که دارای وزن سنگین هستند، کمر خود را در وضعیت صاف قرار دهید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در برخی موارد، درد شدت پیدا می‌کند و اگر بیمار در زمان مناسب به پزشک مراجعه نکند، ممکن است با خطرات جدی رو‌به‌رو شود. در صورت ایجاد هر کدام از شرایط زیر، سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- اگر فرد مبتلا به بیماری Sciatica، به‌طور غیرطبیعی دچار کاهش وزن بسیار زیاد همراه با تب و لرز شود.
- درصورتی‌که پس از گذشت یک مدت معین، درد کاهش پیدا نکند و حتی شدیدتر شود.
- اگر افراد دچار بیماری سرطان هستند یا قبلاً به این بیماری مبتلا بوده‌اند.
- درصورتی‌که افراد احساس ضعیف‌شدن می‌کنند یا در هنگام انجام فعالیت‌های روزمره دچار ضعف شدید می‌شوند.
- کسانی که با شروع درد Sciatica دچار دفع غیرارادی ادرار و مدفوع می‌شوند.
- افرادی که در هنگام بروز درد دچار بی‌حسی در ناحیه کمر و پا می‌شوند.
- شخصی که مبتلا به بیماری ایدز (HIV) است و داروهای داخل وریدی مصرف می‌کند.
- افرادی که نمی‌توانند خم شوند و این ناتوانی تا مدت دوهفته یا بیشتر نیز ادامه دارد.
جمع بندی
یکی از درد‌های رایج و متداول در بسیاری از افراد به‌ویژه کسانی که در سنین پیری قرار دارند، بروز بیماری Sciatica است. این بیماری دارای علائم مختلفی است و در بیشتر موارد مشکلاتی در هنگام نشستن و بلند‌شدن را ایجاد می‌کند.
رگ مخصوص بدن که با این بیماری ارتباط مستقیمی دارد، در مواردی که تحت‌فشار قرار گیرد، باعث افرایش بروز این وضعیت در افراد می‌شود.
بیماران می‌توانند با مراجعه به‌موقع به پزشک و انجام فرآیند تشخیص و درمان بیماری، مانع از گسترش علائم و ایجاد وضعیت شدیدتر شوند.
سوالات پرتکرار درباره سیاتیک
۱. بیماری سیاتیک چیست؟
این بیماری در اثر تحت‌فشار قرار‌گرفتن رگ Sciatica ایجاد می‌شود و برخی ناراحتی‌ها و علائم ناشی از بروز آن در افراد ایجاد خواهد شد.
۲. مهم‌ترین علائم بیماری سیاتیک چیست؟
افرادی که به این بیماری مبتلا هستند در هنگام نشستن و بلند‌شدن دچار مشکلاتی خواهند شد، حتی ممکن است در برخی موارد افراد نتوانند فعالیت‌های روزمره خود را به‌خوبی انجام دهند.
۳. درمان درد سیاتیک به‌روش جراحی با چند شیوه انجام می‌شود؟
دیسککتومی، میکرو دیسککتومی، فیوژن نخاعی و لامینکتومی از روش‌های موثر برای جراحی بیماری سیاتیک است.