در رفتگی زانو | تشخیص، علائم و درمان
دررفتگی زانو که در انگلیسی نابجایی (Dislocation) نامیده می‌شود، یکی‌از مشکلات رایج و شناخته شده میان ورزشکاران است که در صورت غفلت در هنگام ورزش به آن دچار می‌شوند. در این مقاله قصد داریم با استناد به اطلاعات جمع آوری شده توسط سایت شفاکاران به بررسی تمام و کمال چگونگی دررفتگی مفصل زانو بپردازیم. قصد داریم تا به اتفاق یکدیگر زمانی را برای یادگیری نکاتی دررابطه با ساختار مفصل زانو بگذاریم. پس از آن تمامی نکات مهم مربوط به با انواع در رفتگی‌ها، پیشگیری از این اتفاق، علائم و نشانه‌هایش و راه‌های تشخیص آن را برایتان شرح خواهیم داد.
ساختار زانو به چه صورت است؟
-
استخوان در زانو:
شامل سه استخوان است
- ران/استخوان ران
- تیبیا/استخوان ساق پا
- کشکک/کشکک زانو
این استخوان‌ها توسط سطوحی به یکدیگر متصل شده‌اند که مفصل نام دارند. دو مفصل در زانو وجود دارد:
- کشکک رانی: اتصال کشکک به استخوان ران
- تیبیوفمورال: اتصال استخوان ساق پا به استخوان ران
-
غضروف در زانو
غضروف بافتی انعطاف پذیر و قوی است که مانند یک ضربه‌گیر از مفاصل زانو محافظت می‌کند. دو نوع غضروف در زانو وجود دارد:
- غضروف هیالین: این غضروف انتهای استخوان‌ها را می‌پوشاند و با خاصیت لغزندگی خود به استخوان اجازه حرکت راحت را می‌دهد. کشکک و درشت نی دارای این نوع هستند.
- فیبروغضروف: غضروفی سخت و ساخته شده از الیاف ضخیم که به دلیل سختی و استحکام زیادش در قسمت‌هایی مانند منیسک وجود دارد. منیسک زانوی شما دارای دو لایه از فیبروغضروف است. فضای بین استخوان ران و استخوان درشت نی نیز با این نوع محافظت می‌شود.
-
رباط‌ها در زانو
رباط‌های موجود در زانو نوارهای بافتی هستند که استخوان ران را به ساق پا متصل می‌کنند. دو نوع رباط در زانو وجود دارد:
- رباط‌های جانبی: مانند تسمه در دو طرف زانو قرار دارند. رباط جانبی داخلی (MCL) فمور را به درشت نی و رباط جانبی جانبی (LCL) استخوان راه را به نیز نی یا ساق پا متصل می‌کند. رباط‌ها مانع از حرکت زانوها به سمت پهلوها می‌شوند.
- رباط های صلیبی: داخل مفصل زانو قرار دارند و وظیفه آنها اتصال استخوان ران به تیبیا است. این دو رباط به صورت ضربدری قرار گرفته‌اند و کنترل حرکت زانوها به سمت عقب و جلو را در دست دارند. رباط صلیبی قدامی (ACL) جلوی زانو و رباط صلیبی خلفی (PCL) پشت آن قرار می‌گیرد.
-
عضلات در زانو
- عضلات یا ماهیچه‌ها بافت نرم اما محکمی دارند که بسیاری از ماهیچه‌های متصل به زانو را کنترل می‌کنند. ماهیچه‌هایی با نام فلکسورها هستند که زانو را به داخل می کشند. اکستانسورها نیز عضلاتی هستند که اجازه می‌دهند تا زانوی خود را بیرون بکشید. اکستانسورهای کنترل کننده زانو عبارتند از:
- عضله دوسر فموریس
- نیمه تاندینوز
- نیمه غشا
- گاستروکنمیوس
- پلانتاریس
- گراسیلیس
- پوپلیتئوس
- اعصاب در زانو: اعصاب درواقع کابل‌هایی هستند پیام‌ها را میان مغز و اجزای بدن حمل می‌کنند. اینها به شما کمک کرده تا احساسات مختلف را حس کنید و عضلات خود را حرکت بدهید. اعصاب زانو شامل موارد زیر است:
- عصب فمورال
- عصب سیاتیک
- عصب تیبیال
- عصب پرونئال
بیشتر بخوانید: درمان خانگی زانو درد بعد از ورزش
دررفتگی کشکک زانو چیست؟
در رفتگی در اصلاح پزشکی برای استخوان‌هایی بکار می‌رود که از جای معمول خود بیرون رانده شده یا در یک مفصل دیگر کوبیده شده باشد. مفصل نقطه اتصال بین دو استخوان است و هر قسمتی از بدن که دارای مفصل باشد قابلیت دررفتگی را دارد. زانو نیز از این قائده مستثنی نیست. دررفتگی زانو دردناک است و این اتفاق قابلیت استفاده از زانو را برای فرد سخت یا غیر ممکن می‌سازد. این اتفاق می‌تواند بافت‌های اطراف استخوان و مفصل را تحت فشار بگذارد یا حتی آنها را به درجه پارگی برساند. این بخش‌ها شامل موارد زیر می‌شوند.
- عضلات
- اعصاب
- تاندون
- رگ های خونی
اگر بر حسب اتفاقی ناگوار دچار دررفتگی در ناحیه زانو خود شدید به هیچ عنوان تلاشی مبنی بر جا انداختن زانو و فشار دادن مفصل آسیب دیده نداشته باشید. اولین کار پس از دررفتگی مراجعه سریع به اورژانس و کمک گرفتن از افراد متخصص در این زمینه است.
معرفی انواع دررفتگی زانو
در این مقاله از شفاکاران در خواهید یافت که انواع در رفتگی زانو بر اساس مقدار آسیب وارد شده و درصد جابجایی مفصل و استخوان دسته بندی می‌شود. به صورت کلی دررفتگی در تمامی مفاصل بدن و زانو شامل دو دسته اصلی خواهد شد:
- دررفتگی کامل (لوکساسیون/ luxation): این نوع دررفتگی موقعی اتفاق خواهد افتاد که استخوان‌های مفصل فرد کاملا از یکدیگر جدا شده و از جای اصلی خود خارج شده باشند.
- سابلاکساسیون (Subluxation): سابلاکساسیون یک اصطلاح پزشکی است که برای دررفتگی جزئی بکار می‌رود. اگر چیزی مانند ضربه مفصل فرد را از یکدیگر جدا کند اما استخوان‌ها تماس خود را با یکدیگر حفظ کنند به این معنی است که فرد دچار سابلاکساسیون شده.
هر یک از این دررفتگی‌ها علائم و نکاتی را با خود دارند که برای تشخیص نوع در رفتگی زانو نیاز دارید تا این موارد را بدانید.
علائم در رفتگی زانو کدامند؟
در رفتگی استخوان در بدن علائمی را با خود به همراه دارد که با توجه به آنها می‌توانید حدس بزنید که ناحیه آسیب دیده در رفته است یا خیر. در رفتگی زانو نیز علائم مختلفی دارد که شایع ترین آنها شامل موارد زیر می‌شود:
- درد در ناحیه زانو.
- مشاهده تورم در زانو.
- کبودی سریع محل آسیب دیده.
- مفصل به طور قابل توجهی متفاوت یا خارج از محل به نظر می رسد.
- ناتوانی در حرکت یا استفاده از مفصل.
- احساس بی ثباتی یا شبیه به مفصل ضعیف تر از حد معمول است.
نکته مهم در این باره و زانودرد ناشی از آن این است که با توجه به اینکه کدام مفصل فرد دچار آسیب شده و تحت تاثیر در رفتگی قرار گرفته و کدام نوع در رفتگی را تجربه خواهید کرد، علائم شما متفاوت از نوع دیگر خواهد بود.
عکس در رفتگی زانو
در عکس زیر می‌توانید زانو را در حالت در رفتگی کشکک ملاحظه کنید:
دررفتگی زانو را چگونه تشخیص دهیم؟
به صورت معمول می‌توانید دررفتگی را با توجه به علائم گفته شده تشخیص دهید اما تشخیص نهایی را یک متخصص با کمک معاینه فیزیکی، تجربه و تکنولوژی‌های روز خواهد داد. همچنین بهتر است برای تشخیص بهتر کاری که قبل از ایجاد آسیب انجام می‌دادید و علائمی که احساس می‌کنید را با پزشک درمیان بگذارید.
برای تشخیص دررفتگی چه آزمایشاتی صورت می‌گیرد؟ برخی از آزمایشات تصویربرداری در تشخیص آسیب وارده به بدن فرد به پزشک کمک می‌کنند. این آزمایشات شامل موارد زیر می‌شوند:
- اشعه ایکس
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)
- سونوگرافی
در صورت انجام این آزمایشات پزشک می‌تواند میزان آسیب وارده را تشخیص داده و بهترین راه برای درمان هرچه سریعتر فرد را به او ارائه دهد.
همچنین بخوانید: پارگی مینیسک زانو چیست؟
چه چیزی باعث دررفتگی زانو می‌شود؟
یکی از سوالات رایج کاربران این است که چه چیزی باعث دررفتگی می‌شود؟ به صورت کلی هر نیرویی که قدرت لازم را برای از جا در آوردن استخوان و مفصل فرد از جای خود را داشته باشد، می‌تواند باعث در رفتگی زانو می‌شود. شایع ترین علل این اتفاق ناگوار عبارتند از:
- تصادفات اتومبیل
- آسیب‌های ورزشی
- سقوط
هر فردی ممکن است در صورت قرار گرفتن در یک محیط اشتباه دچار در رفتگی در ناحیه زانو خود شود، اما گروه‌هایی از افراد وجود دارند که احتمال این خطر برایشان بیشتر از سایر افراد است. از این گروه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افرادی که ورزش‌های تماسی انجام می‌دهند. (کشتی، کاراته، تکواندو، بوکس و کیک بوکسینگ و دیگر موارد)
- افرادی که بزرگتر از ۶۵ سال سن دارند.
- افرادی که مبتلا به سندرم اهلرز-دانلوس یا بیماری‌هایی هستند که بافت‌های همبند آنها را تضعیف می‌کند. (بافت‌های همبند مانند رباط‌ها، تاندون‌ها یا ماهیچه‌ها)
پیشگیری از در رفتگی زانو
از آنجایی که همیشه نمی‌توانید آماده جلوگیری از تصادفات یا خطرات اتفاقی باشید در این بخش روش‌های پیشگیری در هنگام فعالیت بدنی یا ورزش را برایتان مثال خواهیم زد.
- استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب و استاندارد.
- اگر در هنگام فعالیت‌های بدنی احساس درد در مفصل زانوی خود را دارید، فعالیتتان را متوقف کنید.
- پس از فعالیت شدید و ورزش‌های سنگین به خود فرصتی برای ریکاوری بدهید.
- قبل از شروع ورزش حتما به گرم کردن و انجام حرکات کششی بپردازید.
- سرد کردن پس از فعالیت‌های ورزشی از الزامات است.
نکات ایمنی دیگری نیز برای پیشگیری وجود دارند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- تا جای ممکن در هنگام رانندگی یا عبور از خیابان نکات ایمنی و احتیاطی را رعایت کنید.
- در هنگام انجام تعمیرات از ابزار صحیح استفاده کنید. (هرگز از میز یا صندلی برای بالا رفتن کمک نگیرید)
- اگر تعادل لازم را ندارید از عصا یا واکر استفاده کنید.
درمان خانگی در رفتگی زانو؛ شناخت راه درمان در رفتگی زانو
مهم‌ترین درمانی که برای در رفتگی زانو وجود دارد بازگرداندن مفصل در رفتـه به جای درست خود است. در هنگام بازگرداندن مفصل به جای خود، به دلیل دردناک بودن آن، پزشک معالج از داروهای بی‌حسی و یا در برخی اوقات از بی‌هوشی استفاده می‌کند. پس از آن با قدرتی کنترل شده و مقدار فشار مناسب مفصل را به جای خود بازمی‌گرداند. همچنین قبل از جا اندازی ممکن است نیاز به تصویربرداری از زانوی آسیب دیده با کمک اشعه ایکس داشته باشیم تا پزشک بررسی لازم را انجام دهد و اگر شکستگی در اطراف ناحیه آسیب دیده وجود داشته باشد از آن مطلع شود.
با توجه به اینکه زانو بخشی حساس است باید نکاتی را برای درمان کامل و بهبودی هرچه سریعتر رعایت کنید.
- بی‌حرکتی: فشار نیاوردن به زانو و استفاده از آتل جهت جلوگیری از جا به جایی زانو. (آتش مفصل را تا بهبودی کامل ثایت نگه می‌دارد)
- دارو: پزشک معالج برای شما داروهایی را برای زانو درد و کاهش التهاب ناشی از در رفتگی تجویز خواهد کرد. برخی مسکن‌های قوی بدون نسخه نباید بدون هماهنگی با متخصص مصرف شوند.
- استراحت: از هرگونه فعالیت بدنی که به زانو فشار وارد می‌کند پرهیز کنید.
- زانوبند: بسیاری از افراد برای کاهش درد خود و ثابت نگه داشتن زانو از زانوبندهای مختلف موجود در بازار استفاده می‌کنند. زانوبند زاپیا مکس یکی از این موارد است که بازدهی خوبی دارد.
بیشتر بدانید: داروی گیاهی ضدالتهاب مفاصل
انواع داروهای تسکین دهنده و ضد التهابی
- هیدروکورتیزون (Cortef)
- کورتیزون (Cortisone)
- اتامتاسونب (ethamethasoneb)
- پردنیزون (Prednisone)
- پردنیزولون (Prednisolone)
- تریامسینولون (Triamcinolone)
- دگزامتازون (Dexamethasone)
درمان در رفتگی کشکک زانو با جراحی
در برخی موارد ممکن است در رفتگی زانو فرد را درگیر مشکلات دیگری مانند آسیب‌های داخلی کند. برای ترمیم این آسیب‌ها ممکن است نیاز به جراحی پیدا کنید. همچنین ممکن است در مواردی، جا اندازی زانو برای درمان موثر نباشد و نیاز به بازنشانی مفصل به وجود بیاید. برای موارد اینچنینی فرد به عمرل جراحی نیاز پیدا خواهد کرد.
یکی از سوالات در رابطه با جراحی این است که زمان نقاهت بعد از دررفتگی چقدر است؟ در اکثر موارد فرد برای بهبودی کامل نیاز به حداقل چند هفته استراحت دارد. در صورتی که شدت آسیب زیاد باشد این مقدار بیشتر خواهد شد. گاهی اوقات این مقدار به چندین ماه نیز افزایش پیدا خواهد کرد. دقت داشته باشید که قبل از بهبودی کامل فعالیت خود را آغاز نکنید؛ زیرا امکان ایجاد آسیب جدید وجود دارد.
۵ تمرین برای مراقبت از زانوی در رفتـه
- چهار قوس کوتاه:
- لبه تخت یا میز به پشت دراز بکشید.
- با حوله یک غلطک زیر زانوی خود بسازید.
- زانوها را آویزان کنید.
- زانوی آسیب دیده را صاف کنید، نگه دارید و به حالت عادی بازگردانید.
- اسکوات، روی دیوار:
- پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید و در حالت ایستاده به دیوار تکیه دهید.
- پاها را جلوتر برد‌ه و تلاش کنید زانوهای خود را خم کنید.
- با کمک دیوار بلغزید و پایین بروید.
- تا جای ممکن پایین بروید، چند ثانیه نگه دارید و بلند شوید.
- تقویت هیپ:
- به پهلو بخوابید. پای آسیب دیده بالا باشد.
- از راحتی بالاتنه خود اطمینان حاصل کنید.
- پا را خم کرده و آن را روی زمین جلوی زانوی پای دیگر قرار دهید.
- جهت ایجاد تعادل و ثابت نگه داشتن بدن پای زیرین را از زمین بلند کنید.
- مطمئن شوید که ساق پا را در راستای مستقیم حفظ کرده‌اید.
- در حالی که پا را پایین می‌برید حرکت را تکرار کنید.
- مقاومت در برابر ربود‌ن هیپ:
- به پهلو بخوابید و از مستقیم بودن خط بدن خود اطمینان حاصل کنید.
- با کمک یک نوار مقاومتی دور مچ پاها انگشتان پا را به سمت بالا بکشید
- پای بالا را بالا ببرید و بعد حرکت را به سمت پایین کنترل کنید.
- اکستنشن باسن مستعد:
- طاق باز بخوابید
- عضلات شکم را منقبض کرده و یک پا را به سمت بالا ببرید.
- با همان سرعت کم به حالت عادی بازگردید.
زانوبند زاپیامکس، معجزه ای برای زانو
زاپیامکس زانو بندی برقی و متفاوت از سایر زانو بندها است که گاهی به عنوان زانو بند ماساژور حرارتی نیز از آن یاد می‌کنند. این زانو بند توسط یک شرکت آلمانی به نام زایس ترونیک طراحی و از جنس پارچه است. جنس پارچه این زانو بند دارای الیاف ضد حساسیت و تعریق است تا بیمار هنگام استفاده از آن عرق‌سوز نشود. در لبه باله‌های زانو بند، چسبی قرار دارد تا بتوان از آن برای هر سایز و اندازه‌ای استفاده کرد. زاپیامکس با برق کار می‌کند. پس هنگام استفاده از زانو بند زاپیا مکس باید ثابت بود و کابل اتصال UIC از طریق آداپتور به برق خانگی وصل می‌شود.
دررفتگی زانو؛ موقعیت ویژه زانو
در این مقاله، تلاش بر آن بود تا شما را با تمامی نکات مربوط به در رفتگی زانو آشنا کنیم. حال که به پایان توضیحات خود نزدیک شده‌ایم لازم دیدیم چند نکته را برایتان یادآور شویم. اول از همه اینکه مشکل در رفتگی در مفصل زانو یک مورد کاملا جدی بوده و انجام یک کار خطا می‌تواند فرد را تا آخرین روز زندگیش دچار ناتوانی جبران ناپذیر کند. پس از آن باید توجه داشته باشید که در زمان در رفتگی خونسردی خود را حفظ کنید و سریعا به یک پزشک خوب مراجعه کنید. انتخاب یک پزشک کاربلد و حرفه‌ای حتی با وجود آسیب شدید می‌تواند به گونه‌ای موثر باشد که کار به مرحله جراحی نرسد.
سوالات متداول در باره دررفتگی زانو
راه درمان در رفتگی زانو چیست؟
درمان در رفتگی زانو به کمک جا انداختن صورت می‌گیرد و فقط در مواقعی که آسیب شدید باشد فرد نیاز به جراحی پیدا خواهد کرد.
چه چیزی باعث دررفتگی زانو زانو می‌شود؟
تصادفات اتومبیل، آسیب‌های ورزشی و سقوط از رایج‌ترین عواملی هستند که فرد را دچار در رفتگی در ناحیه زانو می‌کنند.
در رفتگی زانو به صورت پیشرفته چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اشعه ایکس، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام‌آرآی)، اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی‌تی‌اسکن) و سونوگرافی از روش‌های تشخیص پیشرفته هستند.