کیست بیکر با نام‌های کیست پاپلیتئال یا سینوویال نیز شناخته میشود و اغلب در مفصل زانوی تمام افراد و حتی کودکان نیز ظاهر میشود. کیست بیکر زمانی ایجاد میشود که مایعاتی در زانو جمع شده و با درد و تورم همراه باشد. این حالت به خاطر بیرون زدگی غشاء سینوویال در زانو است. بدین معنا که غشاء سینوویال به سمت عقب و همچنین پایین زانو امتداد می‌یابد. چنین وضعیتی در عقب مفصل زانو منجر به افزایش مایع در غشای فتق یافته می‌گردد. این عارضه اغلب به روش‌های خانگی و جراحی درمان میشود، اما پزشکان ورزش را هم در بهبود کیست بیکر موثر می‌دانند. برای اینکه دقیق‌تر به علت وقوع این بیماری پی ببرید. مطلب کیست بیکر را از شفاکاران با ما بخوانید.
کیست بیکر چگونه تشکیل میشود؟
هر چیزی که به مفصل زانو شما آسیب برساند می‌تواند باعث تورم و ایجاد کیست‌بیکر شود. کیست‌بیکر با تجمع مایعات اضافی در بورس‌های زانو، درد و تورم شدیدی در پشت زانو ایجاد میشود. برای اینکه دقیق‌تر به علت وقوع این بیماری پی ببرید، آناتومی زانو را در زیر بررسی می‌کنیم: در حالت معمول، مفصل زانو از سه استخوان تشکیل میشود:
- استخوان ران (فمور)
- استخوان ساق پا (درشت نی)
- کاسه زانو (کشکک)
اطراف مفصل زانو یک کپسول سخت و مملو از مایع روان‌کننده به نام مایع سینوویال وجود دارد. این مایع به زانو اجازه می‌دهد که آزادانه حرکت کند. کیسه‌های کوچک پر از مایع که به نام بورس شناخته میشوند، از مفصل زانو محافظت می‌کنند. این کیسه‌ها سبب کاهش اصطکاک ناشی از حرکت در بین بافت‌ها میشوند. هنگامی که میزان تولید مایع سینوویال در زانو فراتر از خود می‌رود، مایعات اضافی در پشت زانو به شکل توده جمع میشوند. تجمع این مایعات اضافی سبب انبساط و برآمدگی بورس پشت زانو شده و به اصطلاح کیست‌بیکر (کیست پوپلیتئال) نامید‌ه میشود. اغلب افراد به علت آسیب‌های وارد بر زانو در شرایط مختلف، دچار کیست بیکر و زانو درد میشوند.
علائم کیست بیکر زانو چیست؟
عموما، کـیست بیکر هیچ علائم خاصی مثل زانودرد به همراه ندارد. به طوری‌که احتمال دارد حتی از وجود کیست خود مطلع نباشید. با این حال، این عارضه با وارد شدن هر گونه فشار به ناحیه زانو بدتر و وخیم‌تر میشود. همین امر موجب تشدید درد و ناراحتی و ناتوانی در حرکت صحیح پاها می‌گردد.
کیست بیکر بعضا ممکن است، نشانه‌هایی از قبیل زیر داشتـه باشد:
- درد
- سفتی پشت زانو
- تورم پشت زانو یا ساق پا
- توده محکم پر از مایع در پشت زانو
- ناتوانی در حرکت و خم‌کردن زانو
یکی دیگر از مشخصات کیست بیکر این است که گاهی اوقات، کیست‌بیکر باعث تورم و قرمزی در ساق پا میشود که شبیه علائم لخته خون است. شکل‌گیری لخته خون در پزشکی یک وضعیت اضطراری است. اگر شما هم با چنین علائمی روبه رو شدید، هرچه سریع‌تر به یک فوق تخصص زانو مراجعه کنید. جراح متخصص مشخص خواهد کرد که این تورم و قرمزی ناشی از کیست‌بیکر است یا تشکیل شدن لخته خون. در ادامه به بررسی راه‌های تشخیص کیست بیکر خواهیم پرداخت.
کیست بیکر چگونه تشخیص داده میشود؟
برای تشخیص دقیق کیست بیکر، نیاز به انجام معاینه دقیق پزشکی است. در طی معاینه، پزشک برای تشخیص هرچه دقیق‌تر مشخصات کیست بیکر، در خصوص موارد زیر از شما سوال خواهد کرد:
- تاریخچه پزشکی: پزشک از شما در مورد هر گونه آسیب قبلی که به زانو وارد شده است و به طور کلی وضعیت جسمانی شما، سوال خواهد کرد.
- انجام آزمایش X-ray: گرچه از این آزمایش برای تشخیص مستقیم کیست بیکر استفاده نمی‌شود، اما می‌توان از آن برای تشخیص آرتروز استفاده کرد. همان‌طور که پیش از این گفته شد، آرتروز یکی از دلایل احتمالی شکل گیری کیست بیکر است.
- انجام آزمایش ام آر آی: MRI از امواج مغناطیسی به جای اشعه ایکس برای نشان دادن تصاویر دقیق داخل بدن استفاده می‌کند. این آزمایش می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد آنچه که ممکن است باعث ایجاد کیست بیکر شود، اطلاعات دقیقی در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
- اولتراسوند: یک آزمایش ساده و بدون درد، سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی برای تعیین جامد یا مایع بودن توده است.
کیست بیکر در زنان شایع تر است یا در مردان؟
زنان به دلیل آسیب پذیری بیشتر نسبت به مردان، به شدت درگیر ناراحتی‌های زانو هستند. این مشکلات بیشتر در نتیجه چرخه قاعدگی و تغییرات هورمونی، در زنان رخ می‌دهد. همچنین، ممکن است ساختار لگن زنان و مردان باعث ایجاد تفاوت‌هایی در میان آنها شود. لگن پهن‌تر زنان، زاویه تندتری را بین ماهیچه ساق پا و ران ایجاد کرده و باعث افزایش فشار بر روی زانو میشود. به علاوه کشکک زانو یک زن در یک شیار کم عمق شناور است و این امر موجب ثبات کمتر زانو در مواجه با فشار‌های وارده ناگهانی است.
علاوه بر این، محققان دانشگاه میشیگان مشاهده کرده‌اند که علت درد زانوی چپ در زنان می‌تواند ضعف عضلات همسترینگ و چهار سر ران باشد. همچنین زنان در هنگام ورزش، به اندازه مردان از عضلات چهارسر و همسترینگ خود استفاده نمی‌کنند. برعکس مردان به میزان بسیاری به عضلات چهارسر و همسترینگ متکی هستند. این مسئله باعث ایجاد اختلال در توازن عضلانی زانو میشود و نهایتا منجر به کیست بیکر در زنان می‌گردد.
خطرات و عوامل خطر کدامند؟
کیست‌های زانو خطرناک نیستند و ممکن است خود به خود از بین بروند. اما گاهی اوقات آنها می‌ترکند و اگر این اتفاق بیفتد، مایع مفصلی می‌تواند باعث درد، تورم و قرمزی شود. این علائم ممکن است باعث ایجاد ترومبوز ورید عمقی (DVT) شود که یک بیماری جدی است که نیاز به درمان فوری دارد. به همین دلیل مهم است که بلافاصله به متخصص ارتوپد مراجعه کنید. شایع ترین عارضه کیست بیکر پارگی (شکستن) است. پارگی کیست‌بیکر زمانی اتفاق می‌افتد که کیسه اطراف کیست خیلی سریع یا با فشار زیاد پر از مایع میشود و می‌ترکد. اگر به‌طور تصادفی یک بادکنک آب را خیلی سریع پر کرده‌اید، می‌دانید که چه اتفاقی می‌افتد اگر مایع با فشار بیش ازحد به یک ظرف نازک لاستیکی سرازیر شود. پارگی کیست‌بیکر می‌تواند علائم دیگری را در زانو و ساق پا ایجاد کند، از جمله:
- درد شدید و کوبنده در زانو یا ساق پا
- تورم در ساق پا و ساق پا
- احساس می‌کنید که آب از پای شما (اما در داخل بدن) جاری است.
- آسیب عصبی
- سندرم کمپارتمان (فشار اضافی دردناک در عضلات
عوارض و خطرات کیست بیکر در صورت مداوا نشدن کیست در برخی افراد رخ می‌دهند.
درمان کیست بیکر در زانو چگونه انجام میشود؟
درمان کیست بیکر معمولا با گزینه‌های غیر جراحی شروع میشود. یکی از روش‌های قدیمی که فیزیوتراپ‌ها و جراحان ارتوپد طی دهه‌ها برای تسکین تورم ناشی از آسیب مفاصل از آن استفاده کرده‌اند، روش (RICE) شامل، استراحت، یخ، فشرده سازی و قرار دادن زانو در ارتفاع است. به این منظور از ماساژ سرد برای مدت ۱۵ دقیقه هر ۴ تا ۷ ساعت استفاده شده و بطور همزمان برای کاهش التهاب و درد، کیست تحت فشار قرار می‌گیرد. این روش درمان بر اساس الگوی استراحت، یخ درمانی، کمپرس و بالا نگه داشتن است که توسط برخی متخصصان تمرین‌های حرکتی به افراد توصیه میشود. در این میان می توان به تاثیر مثبت زانوبند زاپیامکس نیز اشاره کرد.
در مان کیست بیکر با جراحی
گرچه جراحی اولین درمان پیشنهادی برای کیست بیکر نیست، اما در برخی موارد به جز جراحی روشی برای کاهش درد کیست بیکر نیست. در صورتی که علائم زیر را داشته باشید، احتمالا انجام جراحی پیشنهاد میشود:
۱. شدت یافتن احساس درد در ناحیه زانو
۲. محدود شدن دامنه حرکتی زانو
آشنایی با برخی روش‌های درمانی
- تخلیه مایع کیست؛ یکی از روش‌های رایج درمان کیست‌بیکر: در این روش پزشک با استفاده از سوزن‌های مخصوص، مایع موجود در کیست را خارج می‌کند. در اصطلاح به این روش آسپیراسیون (aspiration) با استفاده از سوزن گفـته میشود و اغلب با کمک تصویربرداری مافوق صوت انجام میشود.
- جراحی آرتروسکوپی زانو: از این روش می‌توان برای تشخیص و درمان آسیب وارد شده به زانو استفاده کرد. در این روش جراح یک برش کوچک در زانو ایجاد می‌کند و وسیله‌ای به نام آرتروسکوپ (ابزاری انعطاف پذیر با دوربینی در انتهای آن) را وارد زانو می‌کند. دوربین تصاویر دقیقی از وضعیت مفصل را در اختیار پزشک قرار دهد. با استفاده از این روش امکان درمان کیست زانو و دیگر آسیب‌های آن وجود دارد. جراحی معمولا زمان پیشنهاد میشود که کیست به غضروف آسیب زده باشد.
- استئوتومی زانو؛ جراحی کیست: در این روش، جراح بخشی از استخوان را برّش می‌دهد تا آسیب وارد شده به زانو را اصلاح کند. این جراحی گزینه‌ای برای کسانی که به دلیل ابتلا به آرتروز دچار کیست زانو هم میشوند.
درمان کیست بیکر در طب سنتی
طب سنتی اغلب اوقات به کمک بیماران آمد‌ه و با راهکارهای آسان به رفع مرض‌های زانو کمک کرده است. با چند روش درمان کیست بیکر در طب سنتی در زیر آشنا شوید:
- درمان کیست بیکر زانو با تباشیر(طباشیر) هندی: تباشیر هندی، پودری سفید رنگ است که در عطاری‌ها موجود است. از خواص طباشیر در طب سنتی برای درمان انواع کیست‌های بدن، استفاده میشود. تباشیر هندی آسیاب شده را باید با آب انجه دان رومی بجوشانید. سپس جوشاند‌ه رو صاف کنید آن را میل نمایید.
- بهبود کیست زانو با زرده تخم مرغ و نمک: طب سنتی این خمیر را برای رفع کیست‌بیکر توصیه می‌کند. مواد مورد نیاز برای تهیه این خمیر زرده تخم مرغ تازه و یک قاشق غذا خوری نمک است. فقط موردی که مهم است نسبت مساوی این دو ترکیب است مثلا اگر زرده ۲ عدد استفاده کنید نمک هم باید ۲ قاشق استفاده کنید. این دو تا را بخوبی ترکیب کنید و در روی زانو بمالید و بعدش آن را باکیسه‌های پلاستیکی پوشش دهید با نوار زخم بندی ببندید هر دو ساعت مخلوط را دوباره زده و روزی ۵ بار می‌توانید استفاده کنید.
زالو درمانی برای درمان طب سنتی
استفاده از زالو یکی دیگر از روش‌های درمان کیست بیکر زانو است. در این روش که باید تحت نظر پزشک انجام شود، ۴ تا ۷ عدد زالو روی زانو قرار می‌گیرد. این زالوها مایعات جمع شده در زانو را می‌مکند و به کاهش التهاب کمک می‌کنند؛ بنابراین درد زانوی فرد پس از انجام جلسات کاهش پیدا خواهد کرد.
آیا کیست خود به خود از بین می‌رود؟
در برخی از موارد، امکان رفع خود به خودی کیست بدون هیچ اقدام درمانی وجود دارد. با این حال همیشه منتظر درمان خود به خودی کیست خود نباشید. احتمال دارد با ایجاد هر گونه وقفه در درمان کـیست بیکر، شاهد ترکیدگی کیست و جذب دوبراه مایع به بدن خود باشید. به همین جهت بهتر است در اولین فرصت منشا مشکل زانو را بیابید تا از عود مجدد آن جلوگیری کنید.
سخن پایانی در مورد کیست بیکر و بهترین راه درمان آن
کـیست بیکر از جمله مشکلات مفصلی رایج در میان کودکان و بزرگسالان است. این عارضه اغلب بدون علائم و گاها درد و تورم پشت زانو، از مشخصات کیست‌بیکر است. اغلب افراد به علت آسیب‌های وارد بر زانو در شرایط مختلف، دچار کیست بیکر میشوند. عموما کیست بیکر با روش‌های خانگی مثل ورزش یا مراقبت‌های پزشکی و جراحی درمان میشود. با این حال روش‌های دیگری هم برای درمان این عارضه وجود دارد که تشخیص نوع آن بر عهده پزشک است. کیست‌های خفیف بیکر با روش‌های خانگی مثل استراحت، ورزش و فیزیوتراپی درمان میشوند. در عوض کیست‌های بیکر شدید و بسیار متورم، برای درمان نیاز به جراحی و مراقبت‌های پزشکی دارند. در آخر توصیه میشود، با مشاهده هر گونه علائم غیرعادی در زانو و سایر مفاصل خود فورا به پزشک مراجعه کنید. احتمال دارد که درد و تورم پیش آمد‌ه، برگرفتـه از مشکل خاصی باشد که شما از آن بی‌خبر هستید.
سوالات متداول در مورد کیست بیکر
چه چیزی باعث ایجاد کیست بیکر میشود؟
کیست بیکر نتیجه آسیب مفصلی است که باعث تورم در زانو میشود.
آیا کیست بیکر خطرناک است؟
خیر، این کیست عارضه خطرناکی نیست.
بهترین داروی گیاهی برای کیست بیکر چیست؟
تباشیر داروی گیاهی مناسب رفع کیست بیکر است.