استخوان اضافه در زانو می‌تواند به‌صورت برآمدگی یا درد موضعی ظاهر شود و برای افراد با سن‌ها، شغل‌ها و سطح فعالیت متفاوت نگرانی‌های جدی ایجاد کند. این مشکل گاهی ناشی از رشد زائده‌های استخوانی (استئوفیت)، پاسخ به فشار یا التهاب مزمن، یا شرایطی مثل آرتروز و آسیب‌های تاندونال است و می‌تواند از یک ناراحتی گذرا تا محدودیت حرکتی و نیاز به مداخلات تخصصی متغیر باشد.
در این مطلب با زبانی علمی اما قابل‌فهم، ابتدا توضیح می‌دهیم «استخوان اضافه در زانو» دقیقا چیست و چگونه شکل می‌گیرد، سپس به علائم شناسایی آن، روش‌های تشخیصی (از معاینه بالینی تا تصویربرداری مثل رادیوگرافی و MRI)، افتراق تشخیصی با شرایط مشابه (مثلا اوزگود اشلاتر یا کیست بیکر)، و گزینه‌های درمانی غیرجراحی و جراحی می‌پردازیم. در پایان پروتکل توانبخشی مرحله‌ای، نکات پیشگیری، و پاسخ به پرسش‌های متداول را خواهید دید تا بتوانید بر اساس شرایط خود یا بیمارتان تصمیم آگاهانه‌تری بگیرید.
استخوان اضافه در زانو چیست و چرا به وجود می‌آید؟
استخوان اضافه در زانو یا خار استخوانی (استئوفیت)، زائده‌ای کوچک و سخت است که معمولا در لبه‌های مفصل زانو تشکیل می‌شود. این زائده بر اثر فشار مداوم، التهاب طولانی‌مدت یا ساییدگی غضروف ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث درد، خشکی و محدودیت حرکت زانو شود.
این زائده‌های استخوانی معمولا به‌صورت طبیعی در بدن شکل نمی‌گیرند، بلکه پاسخ بدن به آسیب، التهاب یا ساییدگی مفصل هستند. در واقع بدن سعی دارد با تشکیل استخوان جدید، سطح مفصل را «ترمیم» کند، اما این فرآیند منجر به تشکیل زائده‌ای می‌شود که می‌تواند دردناک و محدودکننده باشد.
علت ایجاد استخوان اضافه در زانو
دلایل ایجاد این عارضه متنوع است، اما معمول‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- آرتروز (ساییدگی مفصل): شایع‌ترین علت، به‌ویژه در سنین بالاتر؛ تخریب غضروف منجر به واکنش استخوانی جبرانی می‌شود. (علائم آرتروز زانو)
- فشار و ضربه‌های مکرر: در ورزشکاران یا افراد با کار بدنی سنگین، استخوان در پاسخ به استرس مزمن شروع به رشد اضافی می‌کند.
- التهاب مزمن بافت نرم اطراف زانو (مانند تاندون یا بورس): این التهاب‌ها می‌توانند سیگنال رشد استخوانی را فعال کنند. (بورسیت زانو چیست؟)
- اختلالات بیومکانیکی یا فرم پا: زانوی پرانتزی، پای صاف یا کف پای غیرطبیعی می‌تواند فشار نامتوازن به مفصل وارد کند و منجر به رشد استخوان اضافه شود.
- عوامل ژنتیکی یا متابولیک: در برخی افراد زمینه ارثی یا بیماری‌هایی مانند دیابت و نقرس می‌تواند خطر تشکیل خار استخوانی را افزایش دهد.
نواحی شایع بروز خار استخوانی زانو
این زائده‌ها ممکن است در نواحی مختلف زانو ایجاد شوند:
- زیر کشکک (پتلا): باعث درد جلوی زانو، مخصوصا هنگام بالا رفتن از پله.
- لبه داخلی یا خارجی مفصل زانو: موجب احساس گیرکردن یا سایش در هنگام حرکت.
- پشت زانو: ممکن است با کیست بیکر اشتباه گرفته شود.
- زیر زانو (روی تیبیا): معمولا در نوجوانان ورزشکار دیده می‌شود (مشابه بیماری اوزگود اشلاتر).
به‌طور خلاصه، علت این عارضه اغلب واکنش طبیعی بدن به آسیب یا ساییدگی مزمن است. هرچند این رشد استخوانی در ابتدا بی‌ضرر است، اما با پیشرفت می‌تواند موجب درد، التهاب و محدودیت حرکت شود. تشخیص دقیق و درمان به‌موقع، از گسترش و نیاز به جراحی جلوگیری می‌کند. (علت درد بغل زانو چیست؟)
برای آشنایی با علت درد زانو سمت راست این مقاله را مطالعه کنید.
علائم و نشانه‌های استخوان اضافه در زانو
علائم استئوفیت شامل درد موضعی، برآمدگی قابل لمس، خشکی یا صدای ساییدن هنگام حرکت مفصل است. این زائده‌ها ممکن است باعث محدودیت حرکتی، التهاب و گاهی تورم شوند. شدت نشانه‌ها بسته به محل زائده، سن بیمار و میزان ساییدگی غضروف متفاوت است.
این عارضه همیشه با درد همراه نیست، اما در صورت تماس با بافت‌های اطراف، نشانه‌های مشخصی ایجاد می‌کند. در بسیاری از بیماران، اولین علامت، احساس یک برآمدگی کوچک یا درد هنگام خم و راست کردن زانو است.
شایع‌ترین علائم استخوان اضافه زانو
- درد زانو: به‌ویژه هنگام بالا یا پایین رفتن از پله، نشستن طولانی، یا شروع حرکت پس از استراحت.
- برآمدگی استخوانی یا سفتی زیر پوست: در نواحی کشکک یا لبه‌های زانو.
- خشکی مفصل زانو و محدودیت حرکت: به‌خصوص در صبح یا پس از بی‌حرکتی.
- احساس گیر کردن یا ساییده شدن مفصل: در هنگام خم و باز شدن زانو.
- تورم خفیف یا التهاب بافت نرم اطراف زانو.
- درد شبانه یا در هوای سرد: به علت کاهش انعطاف بافت‌ها و افزایش فشار بر مفصل. (علت درد پا بر اثر سرما چیست؟)
تفاوت علائم در گروه‌های مختلف
| گروه سنی / فعالیت | ویژگی‌های بارز علائم | نکته مهم |
|---|---|---|
| نوجوان ورزشکار | درد در جلوی یا زیر زانو، به‌ویژه بعد از تمرین؛ حساسیت در محل تاندون کشکک؛ گاهی تورم کوچک. | اغلب به‌دلیل فشار بیش‌ازحد یا اوزگود اشلاتر است، نه آرتروز. |
| بزرگسال فعال (۲۰ تا ۵۰ سال) | درد مزمن در بغل زانو یا زیر کشکک، خشکی صبحگاهی، صدای تق‌تق یا ساییدن هنگام حرکت. | باید از نظر آرتروز زودرس یا التهاب مزمن بررسی شود. |
| میانسال یا سالمند (۵۰+) | درد تدریجی، تورم، محدودیت حرکت، و صدای خِش‌خش (کریپتوس) در مفصل. | معمولا همراه با آرتروز و خار استخوانی است و نیاز به بررسی تصویربرداری دارد. |
نکات کلیدی تشخیص زودهنگام
- در صورت احساس برآمدگی یا درد مکرر هنگام حرکت زانو، حتماً معاینه بالینی و تصویربرداری (X-ray) انجام شود.
- نادیده گرفتن علائم خفیف ممکن است باعث پیشرفت زائده و آسیب غضروف شود.
- در ورزشکاران نوجوان، استراحت نسبی و اصلاح تمرینات می‌تواند از رشد بیشتر جلوگیری کند.
به‌طور خلاصه، علائم زائده‌های استخوانی از درد و خشکی مفصل تا تورم و محدودیت حرکتی متغیر است. تشخیص زودهنگام و شناسایی نوع درد (ناشی از فعالیت، آرتروز یا التهاب) می‌تواند مسیر درمان را ساده‌تر و احتمال نیاز به جراحی را کاهش دهد.
روش‌های تشخیص و تصویربرداری استخوان اضافه در زانو
تشخیص خار استخوانی زانو معمولا با معاینه فیزیکی و تصویربرداری انجام می‌شود. پزشک با بررسی علائم بالینی، لمس ناحیه دردناک و استفاده از روش‌هایی مثل رادیوگرافی (X-ray)، سونوگرافی و MRI می‌تواند محل و اندازه زائده را مشخص کند. دقیق‌ترین روش، تصویربرداری با اشعه ایکس است.
معاینه بالینی توسط پزشک
در اولین مرحله، پزشک مفصل زانو را از نظر شکل ظاهری، برآمدگی، دامنه حرکت و محل دقیق درد بررسی می‌کند. گاهی لمس استخوان اضافه در زیر پوست ممکن است، به‌ویژه در نواحی زیر یا کنار کشکک.
در این مرحله، هدف پزشک تشخیص افتراقی است؛ یعنی تفکیک استخوان اضافه از مشکلات مشابه مانند کیست بیکر، التهاب تاندون (تاندونیت) یا آسیب منیسک.
روش‌های تصویربرداری تشخیصی
پزشک بسته به شدت علائم، از یکی یا چند مورد از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- رادیوگرافی ساده (X-ray): دقیق‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش برای مشاهده زائده‌های استخوانی. در تصویر، برجستگی استخوانی در لبه مفصل زانو قابل‌مشاهده است.
- سونوگرافی زانو: برای بررسی بافت نرم اطراف زانو (تاندون، بورس و رباط‌ها) و تشخیص التهاب یا فشار ناشی از زائده‌ها مفید است.
- MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی): زمانی استفاده می‌شود که درد زیاد است اما زائده در X-ray واضح دیده نمی‌شود. MRI جزئیات بافتی (غضروف، عضله، تاندون) را به‌خوبی نشان می‌دهد.
- CT Scan (در موارد خاص): در شرایطی که نیاز به بررسی دقیق شکل و محل زائده وجود دارد، به‌ویژه پیش از جراحی.
نکته مهم: تشخیص دقیق محل و اندازه خار استخوانی، پایه اصلی انتخاب روش درمان است. در مراحل ابتدایی، X-ray کفایت دارد، اما در موارد پیشرفته‌تر یا درد مبهم، MRI بهترین ابزار تشخیصی است.
مطالعه بیشتر: علت پارگی تاندون زانو چیست! و چگونه درمان می‌شود؟
تشخیص استخوان اضافه در زانو و تفکیک آن از بیماری‌های شایع زانو
خار استخوانی یک زائده کوچک استخوانی است که اغلب در لبه مفصل زانو ایجاد می‌شود و می‌تواند درد، خشکی مفصل و محدودیت حرکت ایجاد کند. اما بسیاری از مشکلات زانو، علائم مشابه دارند و تشخیص صحیح اهمیت زیادی دارد.
تشخیص دقیق افتراقی باعث می‌شود بیمار درمان مناسب و مرحله‌ای دریافت کند و از اقدامات غیرضروری یا جراحی غیرلازم جلوگیری شود. همچنین به پزشک کمک می‌کند شدت آسیب مفصل را بهتر ارزیابی کند و مسیر درمان دارویی، فیزیوتراپی یا جراحی را مشخص کند. در ادامه می‌توانید مقایسه‌ای از بیماری‌های شایع زانو را مشاهده کنید.
| نوع مشکل | سن شایع | محل درد/برآمدگی | علائم اصلی |
|---|---|---|---|
| استخوان اضافه (خار استخوانی) | میانسال و سالمند | لبه مفصل، زیر یا کنار کشکک | درد مزمن، خشکی، محدودیت حرکت، صدای ساییدن |
| کیست بیکر | میانسال | پشت زانو | برآمدگی نرم، درد متغیر، تورم موقع فعالیت |
| اوزگود اشلاتر (التهاب محل اتصال تاندون کشکک به تیبیا) | نوجوان ورزشکار | زیر کشکک، برجستگی در تیبیا (استخوان درشت‌نی) | درد بعد از تمرین، حساسیت در محل زائده |
| بورسیت زانو | تمام سنین، شایع در بزرگسالان فعال | جلوی یا کنار کشکک، پشت زانو | درد هنگام فشار یا حرکت، تورم و حساسیت |
| توده‌های نرم زانو | تمام سنین | هر ناحیه زانو | برآمدگی بدون استخوان، درد متغیر |
درمان استخوان اضافه در زانو (خانگی، دارویی و جراحی)
درمان استئوفیت بسته به شدت علائم شامل استراحت، فیزیوتراپی، داروهای ضدالتهاب، تزریق کورتون و در موارد پیشرفته جراحی است. در مراحل اولیه با کنترل التهاب، تمرینات اصلاحی و کاهش فشار روی مفصل می‌توان از پیشرفت زائده جلوگیری کرد. در موارد مزمن یا دردناک، جراحی گزینه نهایی است.
درمان این عارضه با هدف کاهش درد، بهبود حرکت مفصل و جلوگیری از پیشرفت زائده انجام می‌شود. روش درمان بر اساس اندازه زائده، سن بیمار، و علت زمینه‌ای (مثل آرتروز یا آسیب ورزشی) انتخاب می‌شود.
۱. درمان‌های خانگی و مراقبتی
در مراحل اولیه یا زمانی که زائده کوچک و بدون درد شدید است، اقدامات خانگی زیر می‌تواند مؤثر باشد:
- استراحت نسبی: از حرکات شدید و فشار زیاد بر زانو پرهیز کنید.
- استفاده از کمپرس سرد یا گرم: یخ برای التهاب حاد و گرما برای خشکی مفصل مفید است.
- تمرینات کششی و تقویتی ملایم: زیر نظر فیزیوتراپیست برای کاهش فشار روی کشکک و عضلات ران. (بهترین ورزش برای درمان زانو درد)
- کاهش وزن: کاهش ۵ تا ۱۰٪ وزن بدن، فشار مفصلی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
- استفاده از زانو بند طبی یا بریس: برای ثابت نگه داشتن مفصل و کاهش درد. یکی از گزینه‌های تخصصی در این زمینه زانوبند زاپیامکس است. این زانوبند به واسطه بهره‌مندی از فناوری پیشرفته UIC (امواج اولتراسوند، مادون قرمز و پالس‌های الکتریکی)، تسکین مؤثر درد و بهبود دامنه حرکتی را برای افراد مبتلا به خار استخوانی زانو فراهم می‌کند.
برای بهره‌مندی از فواید درمانی زانوبند، خرید زانوبند زاپیامکس از نمایندگی‌های رسمی مانند شفاکاران توصیه می‌شود.
۲. درمان دارویی
در صورت التهاب و درد، پزشک ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن یا دیکلوفناک.
- پمادهای موضعی ضد درد.
- مکمل‌های مفصلی (گلوکزامین، کندرویتین) برای محافظت از غضروف.
- تزریق کورتیکواستروئید یا ژل هیالورونیک در مفصل زانو در موارد درد شدید.
نکته: مصرف دارو باید زیر نظر پزشک انجام شود؛ مصرف خودسرانه ممکن است باعث آسیب به معده یا کلیه شود.
۳. فیزیوتراپی و تمرینات اصلاحی
فیزیوتراپی بخش حیاتی درمان غیرجراحی است و معمولاً شامل موارد زیر می‌شود:
- تمرینات تقویت عضلات چهارسر ران (برای کاهش فشار روی کشکک).
- الکتروتراپی و اولتراسوند تراپی برای کاهش التهاب.
- اصلاح الگوی راه رفتن یا فرم پا در افرادی با زانوی پرانتزی یا پای صاف.
- تمرینات آبی (هیدروتراپی) برای بیماران سالمند یا دارای اضافه وزن.
۴. جراحی استخوان اضافه زانو
در مواردی که درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشد یا زائده باعث گیرکردن مفصل و درد مزمن شود، جراحی پیشنهاد می‌شود.
رایج‌ترین روش‌ها عبارت‌اند از:
- آرتروسکوپی زانو: جراحی کم‌تهاجمی برای تراشیدن یا برداشتن زائده استخوانی.
- عوارض احتمالی: عفونت جزئی، تورم، خونریزی خفیف، آسیب به بافت نرم
- دوره بهبودی: ۲–۴ هفته استراحت و فیزیوتراپی سبک (مدت بستری ۱ روز یا بستری سرپایی)
- جراحی باز: برای موارد بزرگ یا پیچیده که نیاز به خارج کردن کامل استخوان اضافه دارد.
- عوارض احتمالی: درد طولانی‌تر، تورم بیشتر، عفونت، اسکار زخم
- دوره بهبودی: ۴–۸ هفته با فیزیوتراپی و مراقبت‌های بعد از عمل (مدت بستری ۲–۳ روز)
- همزمان با تعویض مفصل زانو (در آرتروز شدید): اگر استخوان اضافه همراه با تخریب مفصل باشد.
- عوارض احتمالی: عفونت، لخته خون، درد شدیدتر، محدودیت حرکتی موقت
- دوره بهبودی: ۸–۱۲ هفته تا بهبودی کامل و شروع فعالیت معمول (مدت بستری ۳–۵ روز)
مطالعه بیشتر: درمان آرتروز زانو با جدیدترین روش‌ها
مقایسه روش‌های درمان استخوان اضافه در زانو
| روش درمان | کاربرد | مناسب برای |
|---|---|---|
| درمان خانگی | کاهش درد و التهاب خفیف، جلوگیری از پیشرفت زائده | نوجوانان و بیماران با علائم خفیف |
| دارویی و تزریقی | کنترل التهاب و درد متوسط تا شدید | بزرگسالان با درد مزمن |
| فیزیوتراپی | افزایش دامنه حرکت و اصلاح فشار مفصلی | سالمندان یا افراد با محدودیت حرکتی |
| جراحی | برداشتن کامل استخوان اضافه و درمان قطعی | موارد پیشرفته یا غیرقابل‌کنترل با درمان‌های دیگر |
نکات تکمیلی برای هر گروه سنی
- نوجوانان: بیشتر از درمان خانگی و اصلاح تمرینات سود می‌برند.
- ورزشکاران: تمرکز بر فیزیوتراپی و بازیابی تعادل عضلانی اهمیت دارد.
- سالمندان: ممکن است به ترکیب درمان دارویی و تزریق مفصلی نیاز داشته باشند.
پیشگیری از ایجاد استخوان اضافه در زانو و توصیه‌های تخصصی
برای پیشگیری از ایجاد خار استخوانی، کنترل وزن، تمرینات تقویتی و کششی منظم، اجتناب از فشار بیش‌ازحد بر مفصل و اصلاح فرم حرکت ضروری است. تغذیه سالم و رعایت استراحت کافی نیز به سلامت غضروف و جلوگیری از التهاب کمک می‌کند.
استئوفیت غالبا واکنش بدن به فشار، التهاب یا ساییدگی مفصل است. با رعایت نکات پیشگیرانه می‌توان از شکل‌گیری زائده یا پیشرفت آن جلوگیری کرد و نیاز به درمان‌های دارویی یا جراحی را کاهش داد.
نکات عملی پیشگیری
- کنترل وزن بدن: هر کیلوگرم اضافه، فشار قابل توجهی روی زانو ایجاد می‌کند.
- تمرینات تقویتی و کششی منظم: تقویت عضلات چهارسر ران، همسترینگ و عضلات لگن فشار روی مفصل را کاهش می‌دهد.
- اجتناب از حرکات تکراری یا شدید: بالا و پایین رفتن از پله‌ها یا دویدن طولانی در صورت درد مزمن باید کنترل شود.
- اصلاح فرم حرکت و راه رفتن: استفاده از کفش مناسب و بررسی بیومکانیک پا در ورزشکاران یا افراد با زانوی پرانتزی/کف پای صاف.
- استفاده از تجهیزات حمایتی: زانو بند یا بریس در فعالیت‌های پر فشار برای کاهش آسیب.
- رژیم غذایی سالم: مصرف منابع کلسیم، ویتامین D و امگا ۳ برای سلامت استخوان و غضروف. (برای تقویت زانو چه بخوریم؟)
- استراحت کافی و مدیریت التهاب: استفاده از کمپرس سرد/گرم و خواب مناسب برای کاهش فشار روی مفصل.
پیشگیری بر اساس گروه‌های سنی و فعالیت
| گروه سنی / فعالیت | نکات پیشگیری کلیدی |
|---|---|
| نوجوانان ورزشکار | کاهش تمرینات شدید در فاز رشد، استفاده از کفش و تجهیزات مناسب، کشش منظم عضلات ران |
| بزرگسالان فعال | ترکیب ورزش‌های هوازی و قدرتی، کنترل وزن، استراحت کافی بعد از فعالیت‌های سنگین |
| سالمندان | تمرینات آبی، حرکات تقویتی ملایم، حفظ دامنه حرکت، مصرف مکمل‌های ضروری طبق نظر پزشک |
نکته: با رعایت اصول ساده‌ای مانند کنترل وزن، تقویت عضلات، اصلاح فرم حرکت و تغذیه مناسب، می‌توان احتمال ایجاد یا پیشرفت خار استخوانی را کاهش داد. پیشگیری به‌خصوص برای ورزشکاران، سالمندان و افرادی که فشار مزمن روی زانو دارند اهمیت ویژه دارد.
نتیجه‌گیری
استخوان اضافه در زانو یا خار استخوانی یک رشد غیرطبیعی استخوان است که معمولا در لبه‌های مفصل زانو شکل می‌گیرد و می‌تواند منجر به درد، محدودیت حرکت و التهاب شود. این مشکل می‌تواند در هر سنی رخ دهد و بسته به علت زمینه‌ای، شدت علائم و سبک زندگی افراد، شکل‌ها و محل‌های مختلفی داشته باشد. تشخیص صحیح آن با معاینه بالینی دقیق و روش‌های تصویربرداری مانند رادیوگرافی، سونوگرافی و MRI امکان‌پذیر است و به پزشک کمک می‌کند بهترین مسیر درمان را انتخاب کند.
درمان این عارضه معمولا مرحله‌ای است و شامل روش‌های خانگی و مراقبتی، دارودرمانی، فیزیوتراپی و در موارد پیشرفته، جراحی آرتروسکوپی یا باز می‌شود. پیشگیری نقش مهمی در کاهش بروز و پیشرفت استخوان اضافه دارد. کنترل وزن، انجام تمرینات تقویتی و کششی منظم، اصلاح فرم حرکت در ورزش و فعالیت‌های روزمره، استفاده از تجهیزات حمایتی و تغذیه سالم می‌توانند فشار روی مفصل را کاهش داده و سلامت غضروف و بافت نرم زانو را حفظ کنند.
به طور خلاصه، آگاهی از علائم، تشخیص زودهنگام، درمان مرحله‌ای و رعایت نکات پیشگیرانه کلید کاهش درد، حفظ عملکرد مفصل و جلوگیری از نیاز به جراحی است. با رعایت این اصول، حتی افراد ورزشکار یا سالمند نیز می‌توانند فعالیت‌های روزمره و ورزشی خود را با کمترین مشکل ادامه دهند.
سؤالات متداول
۱. استخوان اضافه در زانو چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
استخوان اضافه در زانو یا خار استخوانی، زائده‌ای کوچک و سخت است که معمولا در لبه مفصل زانو رشد می‌کند. این زائده معمولا به دلیل فشار مکرر، ساییدگی غضروف یا التهاب مزمن ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث درد، خشکی و محدودیت حرکت مفصل شود.
۲. علائم شایع استخوان اضافه در زانو کدام‌اند؟
علائم شامل درد موضعی، برآمدگی قابل لمس، خشکی مفصل، صدای ساییدن هنگام حرکت، تورم خفیف و محدودیت حرکت است. شدت و نوع نشانه‌ها بسته به محل زائده و سن بیمار متفاوت است.
۳. چگونه می‌توان تشخیص داد که استخوان اضافه در زانو داریم؟
تشخیص با معاینه فیزیکی و تصویربرداری انجام می‌شود. پزشک با بررسی علائم، لمس ناحیه دردناک و استفاده از روش‌هایی مانند X-ray، سونوگرافی و MRI محل و اندازه زائده را مشخص می‌کند.
۴. روش‌های درمان استخوان اضافه در زانو چیست؟
درمان بسته به شدت علائم شامل استراحت نسبی، کمپرس گرم یا سرد، فیزیوتراپی، داروهای ضدالتهاب و در موارد مزمن یا شدید، جراحی است. درمان مرحله‌ای کمک می‌کند درد کاهش یابد و از پیشرفت زائده جلوگیری شود.
۵. آیا می‌توان از ایجاد استخوان اضافه در زانو پیشگیری کرد؟
بله، با کنترل وزن، تمرینات کششی و تقویتی، اصلاح فرم حرکت، استفاده از تجهیزات حمایتی و تغذیه سالم می‌توان خطر ایجاد یا پیشرفت استخوان اضافه را کاهش داد. پیشگیری مخصوصاً برای ورزشکاران و سالمندان اهمیت دارد.