انواع روماتیسم | علائم، علل، تشخیص و جدیدترین روش‌های درمان انواع روماتیسم

انواع روماتیسم  همواره در کمین بسیاری از افراد جامعه است.  روماتیسم از بیماری‌هایی است که سوالات زیادی را برای مخاطبان به وجود می‌آورد. برخی از افراد گمان می‌کنند، رماتیسم یک بیماری خاص است؛ اما اینطور نیست و حال قصد داریم تا شما را با انواع روماتیسم آشنا کنیم. این بیماری فقط بر مفاصل تاثیر نمی‌گذارد و می‌تواند قسمت‌های دیگری از بدن را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

اگر شما هم در رابطه با چیستی این بیماری و انواع آن کنجکاو شده‌‌اید بهتر است تا پایان این مقاله با سایت شفاکاران همراه باشید. قصد داریم تا تمامی موارد لازم را بررسی کرده و به نتایج نهایی دست پیدا کنیم. این بیماری از مواردی است که اگر به آن دچار شوید، مشکلات مختلفی را تجربه خواهید کرد؛ پس بهتر است در رابطه با نوع بیماری خود و علائم و علت‌های آن بیشتر بدانید.

روماتیسم چیست؟

روماتیسم یک واژه‌ی کلی برای مجموعه‌ای از بیماری‌های التهابی و خودایمنی است که می‌توانند مفاصل، استخوان‌ها، عضلات و حتی اندام‌های داخلی بدن مانند قلب، ریه و کلیه را درگیر کنند. بسیاری از افراد تصور می‌کنند روماتیسم تنها یک بیماری خاص است، اما در واقع بیش از ۱۰۰ نوع بیماری روماتیسمی وجود دارد که هرکدام علائم و شدت متفاوتی دارند.

در روماتیسم، به دلیل یک واکنش غیرطبیعی در سیستم ایمنی بدن، بافت‌های سالم مانند غضروف یا پوشش مفصل (سینوویوم) هدف قرار گرفته می‌شوند. این روند باعث التهاب، تورم، درد و در موارد پیشرفته، تخریب مفصل می‌شود. برخی از انواع روماتیسم مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس بیماری‌های خودایمنی محسوب می‌شوند، در حالی که برخی دیگر مثل نقرس بیشتر ناشی از مشکلات متابولیکی هستند.

چرا روماتیسم مهم است؟

• این بیماری می‌تواند از یک درد ساده‌ی مفصل شروع شود و به مرور زمان منجر به ناتوانی حرکتی و تغییر شکل مفاصل گردد.

• برخلاف باور عموم، روماتیسم تنها به مفاصل محدود نیست و ممکن است اندام‌های حیاتی مثل قلب، ریه، پوست و چشم‌ها را هم درگیر کند.

• روماتیسم در صورت تشخیص و درمان به موقع، قابل کنترل است؛ اما بی‌توجهی به آن می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری داشته باشد.

نکته کلیدی

روماتیسم یک بیماری واحد نیست، بلکه یک چتر بزرگ از اختلالات مختلف است. شناخت انواع آن، علائم، علل و راه‌های درمانی کمک می‌کند فرد بیمار بتواند سریع‌تر اقدام به درمان کرده و از عوارض جدی پیشگیری کند

با توجه به اینکه درمان‌های متفاوتی برای این بیماری وجود دارد، اما روماتیسم می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری به بدن فرد وارد کند. داروها تا حد زیادی موجب کاهش علائم بیماری می‌شوند، اما این بیماری است که می‌تواند در صورت بی اعتنایی و کم کاری فرد به مشکلی بزرگ  و زانودرد های حاد تبدیل شود.

انواع روماتیسم کدامند؟

بیماری‌های روماتیسمی روی موارد مختلفی مانند تاندون‌ها، رباط‌ها، استخوان‌ها و ماهیچه‌های مفاصل تاثیر فاحشی می‌گذارند. در این بخش انواع روماتیسم را به شما معرفی خواهیم کرد که شایع‌ترین آنها روماتیسم مفصلی است. این مورد با نام آرتریت نیز شناخته می‌شود.

روماتیسم یک بیماری واحد نیست، بلکه مجموعه‌ای از بیش از ۱۰۰ بیماری روماتیسمی است که هرکدام با علائم و شدت متفاوت ظاهر می‌شوند. این بیماری‌ها می‌توانند مفاصل، عضلات، استخوان‌ها و حتی اندام‌های حیاتی بدن را درگیر کنند. در ادامه مهم‌ترین انواع روماتیسم را معرفی می‌کنیم:

۱. آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis – RA)

یکی از شایع‌ترین انواع روماتیسم که یک بیماری خودایمنی محسوب می‌شود. سیستم ایمنی به پوشش مفصل (سینوویوم) حمله کرده و باعث التهاب، درد و تخریب غضروف می‌شود. در صورت کنترل‌نشدن می‌تواند قلب، ریه و چشم‌ها را نیز درگیر کند.

۲. استئوآرتریت (Osteoarthritis – OA)

شایع‌ترین نوع روماتیسم مفصلی که بیشتر به دلیل فرسایش غضروف‌ها در اثر افزایش سن یا فشار زیاد بر مفصل ایجاد می‌شود. برخلاف RA، این نوع خودایمنی نیست بلکه بیشتر یک بیماری تخریبی – دژنراتیو است.

۳. نقرس (Gout)

یک نوع روماتیسم متابولیکی که به علت تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل ایجاد می‌شود. اغلب مفصل شست پا را درگیر می‌کند و با حملات ناگهانی درد شدید شناخته می‌شود.

۴. لوپوس (Systemic Lupus Erythematosus – SLE)

بیماری خودایمنی سیستمیک که علاوه بر مفاصل می‌تواند پوست، کلیه، قلب، ریه و مغز را تحت تأثیر قرار دهد. علائم متنوعی دارد؛ از درد مفصل گرفته تا بثورات پوستی و مشکلات کلیوی.

۵. اسپوندیلیت آنکیلوزان (Ankylosing Spondylitis)

یک نوع روماتیسم التهابی که بیشتر ستون فقرات و لگن را درگیر می‌کند. در موارد شدید می‌تواند باعث جوش خوردن مهره‌ها و محدودیت حرکتی شود.

۶. فیبرومیالژیا (Fibromyalgia)

برخلاف دیگر انواع، در این بیماری تخریب مفصل وجود ندارد، اما فرد دچار درد گسترده عضلانی، خستگی شدید و اختلال خواب می‌شود. بیشتر در زنان مشاهده می‌شود.

۷. روماتیسم قلبی (Rheumatic Heart Disease)

یکی از خطرناک‌ترین انواع روماتیسم که در اثر تب روماتیسمی درمان‌نشده ایجاد می‌شود و می‌تواند به دریچه‌های قلب آسیب دائمی بزند.

۸. واسکولیت روماتوئیدی (Rheumatoid Vasculitis)

نوعی التهاب عروق خونی ناشی از روماتیسم مفصلی پیشرفته که می‌تواند باعث اختلال در خون‌رسانی اندام‌ها و مشکلات جدی شود.

۹. روماتیسم پوستی

در برخی بیماران روماتیسمی، تغییرات پوستی مثل خشکی، اریتم کف دست، شکنندگی ناخن‌ها یا پدیده رینود ظاهر می‌شود که نشانه درگیری پوست در روند بیماری است.

علائم عمومی روماتیسم

اگرچه هر نوع روماتیسم علائم خاص خود را دارد، اما بسیاری از بیماران یک سری نشانه‌های مشترک را تجربه می‌کنند. این علائم می‌توانند به‌صورت دوره‌ای یا مداوم باشند و شدتشان از فردی به فرد دیگر متفاوت است:

• درد و تورم مفاصل: یکی از شایع‌ترین علائم که اغلب در انگشتان، زانو، مچ دست یا ستون فقرات دیده می‌شود.

• خشکی صبحگاهی مفاصل: سفتی و دشواری حرکت مفاصل به‌ویژه پس از بیدار شدن از خواب یا بعد از نشستن طولانی.

• خستگی مزمن: احساس ضعف و بی‌انرژی بودن حتی پس از استراحت کافی.

• کاهش وزن غیرمنتظره: به‌ویژه در روماتیسم‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس.

• تب خفیف و احساس ناخوشی عمومی: نشانه‌ای از فعالیت سیستم ایمنی و التهاب بدن.

• محدودیت حرکتی: کاهش دامنه حرکت مفاصل به‌علت درد و التهاب.

• تغییر شکل مفاصل در مراحل پیشرفته: به‌ویژه در روماتیسم مفصلی درمان‌نشده.

 توجه: وجود این علائم به‌تنهایی به معنای ابتلا به روماتیسم نیست، اما اگر مداوم و طولانی‌مدت باشند، باید به پزشک روماتولوژیست مراجعه کرد.

ریسک فاکتورهای روماتیسم

بروز روماتیسم به ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی بستگی دارد. برخی افراد به دلیل شرایط خاص، بیشتر در معرض ابتلا هستند:

• وراثت و ژنتیک: وجود ژن‌هایی مثل HLA-DR4 یا سابقه خانوادگی ابتلا، احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد.

• جنسیت: زنان به‌ویژه در سنین میانسالی بیشتر از مردان در معرض روماتیسم‌های خودایمنی هستند.

• سن: با افزایش سن، خطر ابتلا به انواع آرتروز و روماتیسم مفصلی بیشتر می‌شود.

• سیگار کشیدن: یکی از مهم‌ترین عوامل تشدیدکننده التهاب و محرک بیماری‌های خودایمنی.

• عفونت‌ها: برخی عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی می‌توانند محرک بروز یا عود بیماری باشند.

• استرس مزمن: استرس طولانی‌مدت باعث تضعیف سیستم ایمنی و افزایش احتمال بروز اختلالات خودایمنی می‌شود.

• چاقی و اضافه‌وزن: فشار بیشتری به مفاصل وارد کرده و احتمال تخریب غضروف‌ها را بالا می‌برد.

• قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی: مثل آلودگی هوا، مواد شیمیایی و رژیم غذایی ناسالم.

روماتیسم عضلانی

روماتیسم عضلانی یا پلیمیالژیا روماتیکا (Pole myALjuh rueMATihkuh) که با عنوان یک اختلال التهابی شناخته می‌شود، معمولا شروع سریعی دارد. علائم این بیماری در صبح معمولا بدتر می‌شوند. این بیماری به ندرت در افراد کم سن و سال و افرادی که زیر ۵۰ سال سن دارند مشاهده می‌شود. معمولا اکثر افرادی که به روماتیسم عضلانی مبتلا می‌شوند بالای ۶۵ سال سن دارند. این وضعیت با نام آرتریت سلول غول پیکر نیز شناخته می‌شود که علائم زیادی نیز دارد.

• علائم پلیمیالژیا روماتیکا

1. درد یا درد در شانه های شما
2. درد یا درد در گردن، بالای بازوها، باسن، باسن یا ران شما
3. سفتی در نواحی آسیب دیده، به ویژه در صبح یا پس از مدتی غیرفعال بودن
4. محدوده حرکتی محدود در مناطق آسیب دیده
5. درد یا سفتی در مچ دست، آرنج یا زانو

نشانه‌های دیگر روماتیسم

1. تب خفیف
2. خستگی
3. احساس عمومی خوب نبودن (ناراحتی)
4. از دست دادن اشتها
5. کاهش وزن ناخواسته
6. افسردگی

• علل پلیمیالژیا روماتیکا

علت دقیق بروز انواع روماتیسم هنوز ناشناخته است، اما طی بررسی‌های انجام شده ممکن است دو عامل اصلی باعث بروز آن شوند.

1. ممکن است تغییرات در ژن‌ها یا ژنتیک برخی از ژن‌ها، حساسیت فرد را افزایش دهند: در برخی موارد ممکن است قرارگیری در یک شرایط خاص باعث بروز علائم پلیمیالژیا روماتیکا شود. علائم این بیماری معمولا به صورت چرخه‌ای و در فصل خاصی ایجاد می‌شوند. این امر نشان دهنده این است که یک ویروس یا عامل محیطی باعث فعال شدن این بیماری می‌شود. متاسفانه تا بحال ویروسی که باعث ایجاد پلیمیالژیا روماتیکا می‌شود شناخته و معرفی نشده.
2. آرتریت سلول غول پیکر: بسیاری از افرادی که به آرتریت سلول غول پیکر دچار می‌شوند، علائم خاصی را به غیر از موارد گفته شده تجربه خواهند کرد. آرتریت سلول غول پیکر علائمی مانند مشکلات بینایی، سردرد، حساسیت پوست سر و درد فک را با خود به همراه دارد و اغلب باعث التهاب شریان‌های شقیقه‌ها و پوشش شریان‌ها می‌شود. در صورتی که برای درمان این بیماری اقدام نکنید ممکن است به مشکلاتی مانند سکته مغزی یا کوری دچار شوید.

روماتیسم پوستی

روماتیسم پوستی یا آرتریت روماتوئید از بیماری‌های خودایمنی است که تغییرات پوستی را با خود به همراه دارد. این بیماری که می‌تواند همه نژادها را دچار خود کند، بیشتر در ۳۵ الی ۵۰ سالگی قابل مشاهده در افراد مختلف است. تغییرات روماتیسم پوستی دارای طبقه بندی‌های خاصی هستند که شامل موارد زیر می‌شوند:

1. مشاهده تظاهرات عمومی پوستی
2. بیماری‌های پوستی که با آرتریت روماتوئید ارتباط دارند.
3. مشکلات بیماری‌های پوستی خاص آرتریت روماتوئید.
4. بروز اثرات نامطلوب پوستی درمان

• علائم بیماری روماتیسم پوستی

1. مشاهده تظاهرات عمومی پوستی در پی آرتریت روماتوئید
2. مشاهده پوست آتروفیک (نازک، چروکیده) که شکننده است و به راحتی کبود خواهد شد.
3. مشاهده پوست رنگ پریده و شفاف در قسمت پشتی دست‌ها
4. مشاهده خشکی در پوست (خشک پوستی)
5. مشاهده اریتم در کف دست (کف دست قرمز)
6. مشاهده پدیده رینود
7. مشاهده تغییر در ناخن‌ها (شکاف در ناخن‌ها، آنیکولیز، شکنندگی ناخن‌ها و برآمدگی)

• علل‌های بیماری روماتیسم پوستی

1. عوامل ژنتیکی و محیطی
2. ارتباط با ژن HLA-DRB4

انواع روماتیسم و خطرناکترین نوع روماتیسم

در بیماری روماتیسم قلبی به عنوان خطرناکترین نوع روماتیسم، دریچه‌های قلب به صورت دائمی به دلیل تب روماتیسمی دچار آسیب شده اند. آسیب‌های به وجود آمده در دریچه قلب پس از مدتی دچار عفونت استرپتوکوک می‌شوند. در صورت درمان نشدن این عفونت‌ها با مواردی همچون گلودرد استرپتوکوکی یا مخملک رو به رو خواهید شد. در صورتی که یک پاسخ ایمنی داشته باشید، وضعیتی التهابی در بدن به وجود خواهد آمد که باعث ایجاد آسیب مداوم به دریچه قلب خواهد شد. علائم این بیماری ۱ الی ۶ هفته پس از بروز گلودرد شروع خواهند شد. این بیماری در کودکان ۵ الی ۱۵ ساله رخ خواهد داد. خطرناکترین نوع روماتیسم بیماری روماتیسم قلبی به حساب می‌آید.

• علائم بیماری روماتیسمی قلب

1. تب
2. تورم مفاصل (به ویژه زانوها و مچ پا)
3. بثورات قرمز (برجسته و مشبک بوده و معمولا در قفسه سینه، پشت و شکم قابل مشاهده هستند)
4. تنگی نفس و احساس ناراحتی در قفسه سینه
5. ندول‌ها (توده های زیر پوست)
6. احساس ضعف
7. مشکل حرکات کنترل نشده در بازوها، پاها یا عضلات صورت

• علل‌های بیماری روماتیسمی قلب

1. اصلی‌ترین دلیل بروز بیماری روماتیسم قلبی مشکل تب روماتیسمی است.

علائم روماتیسم خونی چیست؟

به نظر می رسد یک سیستم ایمنی غیر طبیعی فعال (سیستم دفاعی بدن) نقش مهمی در التهاب رگ های خونی بازی می کند. شواهدی که سیستم ایمنی را به واسکولیت مرتبط می کند عبارتند از: سطوح بالای فاکتور روماتوئید. وجود پروتئین های دیگر در خون (به نام کمپلکس های ایمنی)

علت واسکولیت روماتوئید مشخص نیست. به نظر می رسد یک سیستم ایمنی غیر طبیعی فعال (سیستم دفاعی بدن) نقش مهمی در التهاب رگ های خونی بازی می کند. شواهدی که سیستم ایمنی را به واسکولیت مرتبط می کند عبارتند از:

سطوح بالای فاکتور روماتوئید
وجود پروتئین های دیگر در خون (به نام کمپلکس های ایمنی)
سطوح پایین پروتئین در خون (به نام کمپلمان) که در هنگام بروز التهاب مصرف می شود.
ظاهر رگ های خونی ملتهب در زیر میکروسکوپ که سلول های ایمنی را در دیواره رگ نشان می دهد.

علائم روماتیسم کلیه

دو کلیه شما وظایف مهمی در حفظ سلامت شما دارند. وظیفه اصلی آنها حذف مواد زائد و آب اضافی از بدن شما است. آنها همچنین مسئول تولید هورمون هایی هستند که فشار خون را تنظیم می کنند، سلول های خونی را تغذیه می کنند و استخوان ها را قوی نگه می دارند. هنگامی که آسیبی وجود داشته باشد که توانایی کلیه ها برای فیلتر کردن خون را کاهش دهد، این وضعیت بیماری مزمن کلیه (CKD) نامیده می‌شود. CKD منجر به تجمع مواد زائد در بدن و سایر مشکلاتی می شود که می تواند بر سلامت شما تأثیر منفی بگذارد.

بر اساس مطالعه ای که در سال ۲۰۱۴ گزارش شد، افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید یک چهارم شانس ابتلا به بیماری مزمن کلیه را دارند. در این مطالعه، محققان ۸۱۳ فرد مبتلا به آرتریت روماتوئید و ۸۱۳ فرد بدون این بیماری را طی یک دوره ۲۰ ساله مقایسه کردند. در اینجا، محققان به این نتیجه رسیدند که CKD در ۱۵٪ از بیماران RA در ۱۰ سالگی و ۲۵٪ در ۲۰ سالگی، در مقابل ۵٪ در بیماران بدون RA رخ می دهد. محققان همچنین خاطرنشان کردند که اگرچه به نظر نمی‌رسد این تفاوت قابل توجهی باشد، اما از نظر عوارضی که RA می تواند ایجاد کند و مداخلات لازم برای کاهش خطر بیماری کلیوی در RA مهم است. عوامل خطر بیماری کلیوی در افراد مبتلا به RA التهاب و داروهایی هستند که RA را درمان می‌کنند.

روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی که همه شما تا به حال نام آن را شنیده‌اید با اسم آرتریتروماتوئید نیز شناخته می‌شود. این بیماری خود ایمنی در صورت کنترل نشدن ممکن است به دیگر سیستم‌های مهم بدن سرایت کرده و دچار نابودی آنها شود. روماتیسم مفصلی زمانی اتفاق خواهد افتاد که سیستم ایمنی بدن با دریافت سیگنال‌های اشتباه به بافت‌های سالم بدن حمله کند.

• علائم بیماری روماتیسم مفصلی

1. داشتن مفاصل گرم، حساس و متورم
2. سفتی مفاصل در هنگام صبح و زمانی که تحرک نداشته باشید
3. از دست دادن اشتها
4. خستگی
5. تب

• علل‌های بیماری روماتیسم مفصلی

مواردی که ممکن است باعث بروز بیماری روماتیسم مفصلی شوند به عوامل مختلفی بستگی دارند. کهولت سن، ورزش‌های سنگین، مشاغلی با فعالیت فیزیکی زیاد،  وزن، فشار، بیماری‌های زمینه‌ای ژنتیک و دیگر موارد از علت‌های بسیار مهم بروز بیماری روماتیسم مفصلی هستند.

روماتیسم عصبی

RA می تواند به اعصاب محیطی شما که بخشی از سیستم عصبی محیطی هستند آسیب برساند. این سیستم ارتباطی است که به سیستم عصبی مرکزی شما (مغز و نخاع) کمک می کند تا اطلاعات را در سراسر بدن شما ارسال و دریافت کند. اغلب این آسیب در دست ها و پاهای شما اتفاق می افتد. معمولاً این وضعیت که نوروپاتی محیطی نامیده می شود، از فشرده شدن اعصاب شما در RA ناشی می شود. این می تواند به دلیل التهاب مفصل (سینوویت)، تاندون ملتهب (تنوسینوویت)، یا دررفتگی جزئی مفصل اتفاق بیفتد. به ندرت ناشی از گره های روماتوئید است که توده ها یا توده های زیر پوست هستند.

علائم روماتیسم عصبی

نوروپاتی می تواند مانند سوزش یا سوزن سوزن شدن احساس شود و گاهی اوقات نیز مانند درد با چاقو احساس شود. گاهی اوقات نیز می تواند باعث ضعف و بی حسی شود. می تواند به تدریج شروع شود و از پاها یا دست ها به سمت پاها یا بازوهای شما حرکت کند. برخی افراد آن را به این صورت توصیف می‌کنند که احساس می‌کنید دستکش یا جوراب می‌پوشید، حتی وقتی که نیستید. علائم می تواند با درمان بهتر شود. علائم خاص بستگی به اعصابی دارد که تحت تأثیر قرار می گیرند، مانند:

اعصاب حسی در پوست که باعث می شود شما دما، درد یا لمس کنید
عصب‌های حرکتی که عضلات شما را کنترل می کنند
بخش خودمختار که عملکردهای اساسی بدن شما مانند فشار خون، ضربان قلب و هضم را کنترل می کنند.

معرفی جدیدترین درمان روماتیسم برای انواع روماتیسم

در طی ۲۰ سال گذشته برای درمان رماتیسم انواع و اقسام ‌راه‌ها به وجود آمد‌ه‌اند. حتی در گوشه و کنار جهان راه‌های دیگری نیز وجود دارد. در گذشته با استفاده از داروهای ضعیف تلاش می‌کردند تا درد ناشی از روماتیسم را کاهش دهند که در اکثر موارد ناموفق بود. اکنون با استفاده از داروهای قدرتمند می‌توانید برای جلوگیری و رفع علائم بیماری خود اقدام کنید. داروهای مختلفی برای رفع علائم روماتیسم وجود دارند که حتماً باید توسط پزشک تجویز شوند تا بتوانید به آنها دسترسی داشته باشید.

جدیدترین داروهایی که برای روماتیسم در حال ساخت هستند یا ساخته شد‌ه‌اند داروهای بیولوژیکی هستند. این داروها معمولاً از یک موجود زنده ساخته می‌شوند که شامل واکسن‌ها، آنتی‌بادی‌ها واینترلوکین‌ها است. این داروها کپی کننده‌های قوی هستند که ممکن است از سیستم ایمنی بیش فعال جلوگیری کند.

در فرایند التهاب، این داروها مراحل خاصی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. داروهای بیولوژیکی معمولاً کل سیستم ایمنی را از بین نخواهند برد. در برخی از افراد داروهای بیولوژیکی می‌توانند بیماری را کند کرده یا اصلاح و متوقف کنند. این در زمانی است که باقی درمان‌ها کمکی به روند بهبود بیماری نکرده باشند.

روش‌های تشخیص روماتیسم

۱) معاینه بالینی

• گرفتن شرح‌حال دقیق: الگوی درگیری مفاصل (قرینه/نامتقارن)، مدت خشکی صبحگاهی، علائم سیستمیک (تب خفیف، خستگی، کاهش وزن).

• معاینه مفصل‌ها و تاندون‌ها: گرمی، تورم، درد به لمس، محدودیت دامنه حرکت، دفرمیتی.

• معاینه خارج‌مفصلی: پوست (راش، رینود، گره‌ها)، چشم (خشکی/یووئیت)، ریه و قلب (سوفل/افیوژن)، اعصاب محیطی.

۲) آزمایش‌های خونی

• نشانگرهای التهاب: ESR، CRP

• خودایمنی اختصاصی‌تر:

  • RF و Anti-CCP (برای آرتریت روماتوئید)

  • ANA، Anti-dsDNA، Anti-Sm (برای لوپوس)

  • HLA-B27 (برای اسپوندیلوآرتریت‌ها)

• پایش پایه‌ای و قبل از دارو: CBC، آنزیم‌های کبدی، کراتینین/اوره، ادرار (پروتئینوری)، C3/C4 (لوپوس).

• در موارد خاص: ASO titer (تب روماتیسمی)، غربالگری هپاتیت و TB پیش از شروع بیولوژیک‌ها.

۳) تصویربرداری

• X-ray: فرسایش، کاهش فاصله مفصلی، استئوفیت‌ها.

• MRI: تشخیص زودرس التهاب/سینوویت، sacroiliitis، آسیب بافت نرم.

• سونوگرافی مفصل + داپلر: سینوویت فعال، افیوژن، تنوسینوویت.

• در برخی: DEXA برای سنجش تراکم استخوان (پایش پوکی ناشی از بیماری/کورتون).

۴) آنالیز مایع مفصلی (آرتروسنتز)

• شمارش سلول، کشت، بررسی کریستال‌ها (نقرس/CPPD)،排除 عفونت مفصل.

درمان‌های رایج و دسته‌بندی داروها

اصل راهبرد: Treat-to-Target (کاهش التهاب، جلوگیری از آسیب ساختاری، حفظ عملکرد)، با پایش منظم و کمینه‌سازی عوارض.

۱) NSAIDs (ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی)

• نمونه‌ها: ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک، سلکوکسیب.

• کاربرد: درد/التهاب خفیف تا متوسط.

• نکات ایمنی: عوارض گوارشی (زخم)، کلیوی و قلبی–عروقی؛ همراه PPI در افراد پرخطر.

۲) کورتیکواستروئیدها

• پردنیزولون خوراکی (کوتاه‌مدت)، تزریق داخل‌مفصلی برای شعله‌وری.

• هشدار: قند/فشار خون، پوکی استخوان، عفونت، آب‌مروارید؛ کم‌کردن تدریجی.

۳) DMARDs کلاسیک (Disease-Modifying)

• متوترکسات (ستون درمان RA)، سولفاسالازین، هیدروکسی‌کلروکین، لفلونوماید.

• پایش: CBC، کبد/کلیه؛ مکمل اسیدفولیک با متوترکسات.

۴) داروهای بیولوژیک

• ضد TNF-α: آدالیموماب، اتانرسپت، اینفلکسیماب…

• ضد IL-6: توسیلیزوماب؛ مهار کو-استیمولاسیون: Abatacept؛ ضد B-cell: ریتوکسیماب.

• پیش‌نیاز: غربالگری TB/هپاتیت؛ ریسک عفونت↑.

۵) JAK inhibitors (خوراکی)

• توفاسیتینیب، بارسیتینیب، اوپاداسیتینیب.

• مزیت: اثر سریع، خوراکی.

• هشدار: ترومبوز، عفونت، اختلالات لیپید/کبد؛ پایش منظم.

۶) مسکن‌ها و سایر داروها

• استامینوفن (کم‌خطر برای معده)، ترامادول در موارد انتخابی و کوتاه‌مدت.

• موضعی‌ها: ژل دیکلوفناک برای مفاصل سطحی.

• برای نقرس: کلشی‌سین، آلوپورینول/فبوکسوستات (طبق تشخیص).

۷) مکمل و تغذیه (کمکی)

• ویتامین D، کلسیم (به‌ویژه با کورتون/پوکی)، امگا-۳، کورکومین.

• شواهد حمایتی متوسط؛ بررسی تداخلات/آلرژی.

تذکر مهم: انتخاب/ترکیب داروها باید توسط روماتولوژیست و بر اساس نوع بیماری، سن، بارداری، همابتدایی‌ها و آزمایش‌ها باشد.

روش‌های غیردارویی (Lifestyle & Therapy)

• فیزیوتراپی و ورزش هدفمند: تمرینات دامنه حرکت (ROM)، تقویت عضلات اطراف مفصل، تعادل و ثبات؛
  یوگا، تای‌چی، پیلاتس ملایم برای درد/سفتی و عملکرد.

• رژیم ضدالتهاب (مدیترانه‌ای): سبزی/میوه فراوان، غلات کامل، روغن زیتون، ماهی‌های چرب؛ قند/فست‌فود/چربی ترانس ↓.

• کاهش وزن و ترک سیگار: فشار مکانیکی و التهاب سیستمیک ↓.

• ابزارهای کمکی و بریس‌ها: کفی، زانوبند (برای پایدارسازی و کاهش درد).

  • می‌تونی اینجا زاپیامکس را به‌عنوان گزینه‌ی کمکی غیرتهاجمیِ خانگی برای گرمادرمانی/ماساژ/اولتراسوند ملایم و تسکین درد معرفی کنی (با تأکید بر اینکه جایگزین درمان پزشکی نیست).

• آب‌درمانی و ماساژ: کاهش بار مفصلی، بهبود گردش خون.

• مدیریت استرس و خواب کافی: مدیتیشن، CBT، بهداشت خواب.

• کمپرس سرد/گرم: سرد برای شعله‌وری، گرم برای سفتی مزمن.

• ارگونومی و محافظت مفصل: اجتناب از حرکات تکراری/بار سنگین، تقسیم کار روزانه، وسایل ارگونومیک.

عوارض و پیامدهای روماتیسم (در صورت عدم کنترل)

• مفصلی: تخریب غضروف/استخوان، دفرمیتی، محدودیت حرکتی، آنکیلوز (در اسپوندیلوآرتریت‌ها).

• سیستمی:

  • قلب/عروق: افزایش ریسک آترواسکلروز، پریکاردیت؛ روماتیسم قلبی در تب روماتیسمی.

  • ریه: فیبروز ریه، پلوریت.

  • کلیه: در لوپوس (گلومرولونفریت)، نفروپاتی دارویی.

  • چشم/پوست/عصب: یووئیت، راش، نوروپاتی.

• عفونت‌ها: به‌ویژه با بیولوژیک‌ها/کورتون.

• پوکی استخوان و شکستگی: بیماری و کورتون هر دو مؤثرند.

• روانی–اجتماعی: افسردگی/اضطراب، افت کیفیت زندگی، افت بهره‌وری شغلی/تحصیلی.

• باروری و بارداری: بسته به نوع بیماری/داروها (لزوم برنامه‌ریزی با پزشک).

پیشگیری و کاهش ریسک (Primary & Secondary)

• سبک زندگی ضدالتهاب: رژیم مدیترانه‌ای، فعالیت بدنی منظم (هوازی + قدرتی)، خواب کافی.

• کنترل وزن و ترک سیگار.

• مدیریت استرس (مدیتیشن، تنفس دیافراگمی، CBT).

• محافظت مفصل و ارگونومی: کفش مناسب، وسایل کمکی، پرهیز از بار سنگین.

• واکسیناسیون به‌موقع (آنفلوئنزا/پنوموکوک/هپاتیت طبق نظر پزشک؛ در مصرف بیولوژیک‌ها، واکسن زنده ممنوع).

• پایش منظم آزمایش‌ها و مراجعه دوره‌ای؛ غربالگری TB/هپاتیت پیش از بیولوژیک.

داروهای جدید  انواع روماتیسم

جدیدترین نوع دارو از دسته DMARD ها، مهارکننده‌های JAK (Jakinibs) نام دارند که در سال ۲۰۱۲ مورد تایید قرار گرفتند. این داروها  بهترین قرص برای درمان روماتیسم مفصلی به شمار می‌روند و گاهی اوقات به صورت بیولوژیکی خوراکی نیز نامید‌ه می‌شوند. لزومی بر تزریق این دارو نیست و می‌توانید به صورت خوراکی نیز آن را مصرف کنید. کار Jakinibها این است که به مسدود کردن راه هشدار به سیستم ایمنی توسط آنزیم‌ها از داخل سلول بپردازند.

محققان با کمک برخی از درمان‌های قدیمی و ترکیب آنها با یکدیگر توانستند روشی جدید برای درمان روماتیسم پیدا کنند. زمانی که ۳ DMARD با نام‌های هیدروکسی کلروکین (Plaquenil)، متوترکسات (Otrexup، Rheumatrex، Trexall) و سولفاسالازین (Azulfidine، Azulfidine EN-tabs) با یکدیگر ترکیب شوند، می‌توانند مانند یک داروی بیولوژیکی عمل کنند. این دارو که با عنوان درمان سه گانه نیز شناخته می‌شود یک گزینه مناسب و مطمئن برای دریافت درمان است. یکی از درمان های نوین که در روند درمان بسیار موثر است زانوبند زاپیامکس آلمانی است که امروزه به دلیل اثر بسیار زیادش طرفداران زیادی دارد.

سخن پایانی

همانطور که وعده دادیم در این مقاله به صورت کامل به بررسی انواع روماتیسم پرداختیم. این بیماری می‌تواند بر جنبه‌های مختلف زندگی هر فردی تاثیر خود را بگذارد. خوشبختانه تاکنون درمان‌های متفاوتی برای این مشکل کشف شد‌ه. طبق آمارهای به دست آمده، محققین زیادی در تلاشند تا بتوانند درمانی مطمئن و تاثیرگذار برای رماتیسم پیدا کنند.

در حال حاضر استفاده از داروهای بیولوژیکی یک روش مطمئن و موثر برای درمان این بیماری به حساب می‌آید. اگر شما هم به روماتیسم دچار شده‌اید بهتر است قبل از انجام هرگونه اقدامی با یک پزشک خوب مشورت کنید. در آغاز به سراغ درمان‌های جراحی برای مشکل خود نروید و بهتر است اول از هر چیزی درمان‌های غیر جراحی را امتحان کنید.