خواب رفتن دست و پا و بی‌حسی آنها را نادیده نگیرید. شروع تدریجی بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها و پاها اغلب در بین بزرگسالان شاغل، ناشی از فعالیت‌های تکراری و اجباری شغل آنها رخ می‌دهد.
به عنوان مثال، استفاده بلندمدت از صفحه کلید و موس کامپیوتر می‌تواند سبب ایجاد بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها شود. این علامت شاید دلایل مختلفی از جمله تغذیه نامناسب (به ویژه کمبود ویتامین B) داشته باشد.
اما اگر احساس بی‌حسی و سوزن سوزن شدن شدید و همراه با درد باشد، احتمالا نشانه‌ای از نوروپاتی محیطی است که نباید بدون درمان رها شود. در ادامه این مقاله از مجله شفاکاران به بررسی دلایل احتمالی خواب رفتن دست و پا می‌پردازیم. همچنین به سوالاتی مانند اینکه “چه چیزی می‌تواند باعث گزگز در پا یا دست شود؟” و “خواب رفتن دست و پا نشانه چیست؟” پاسخ خواهیم داد.
خواب رفتن دست و پا نشانه چیست؟
سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها، یک معضل بسیار شایع و آزاردهنده است. پارستزی، اصطلاح پزشکی برای این معضل است که علاوه بر سوزن سوزن شدن، شامل علائمی مانند خارش، بی‌حسی یا سوزش زیر پوست هم می‌شود.
احساس سوزن سوزن شدن اغلب می‌تواند موقت باشد. برای مثال، این معضل شاید زمانی اتفاق بیفتد که هنگام خواب روی بازویی که زیر سر قرار گرفته، وزن یا فشار وارد شود.
همچنین این احتمال وجود دارد که این معضل در اثر فشار روی عصب‌های شما زمانی که پاهای خود را برای مدت طولانی روی هم قرار می‌دهید، ایجاد شود.
در هر صورت، خواب رفتن دست و پا که معمولاً بدون درد است، به زودی با برداشتن فشار روی عصبی که باعث آن شده، از بین می‌رود. با این حال، گاهی اوقات گزگز دست و پا می‌تواند شدید، دوره‌ای یا مزمن باشد که نیاز به پیگیری دارد.
چه چیزی می‌تواند باعث گزگز در پا یا دست شود؟
این امکان وجود دارد که این عارضه با علائم دیگری مانند درد، خارش، بی‌حسی و تحلیل عضلانی همراه باشد. در این موارد، گزگز احتمالا نشانه‌ای از آسیب عصبی ناشی از علل مختلفی مانند آسیب‌های ناشی از ضربه یا استرس مکرر، عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی، قرار گرفتن در معرض سموم یا بیماری‌هایی مانند دیابت باشد.
این نوع آسیب عصبی به عنوان نوروپاتی محیطی شناخته می‌شود زیرا اعصاب دور از مغز و نخاع که اغلب در دست‌ها و پاها هستند را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بیش از ۱۰۰ نوع نوروپاتی محیطی وجود دارد. با گذشت زمان، این وضعیت می‌تواند بدتر شود و شما را کم‌تحرک و حتی ناتوان کند. تخمین زده می‌شود که بیش از ۲۰ میلیون آمریکایی که بیشتر آنها بزرگسالان مسن هستند، به نوروپاتی محیطی مبتلا باشند.
برای هر گونه گزگز در دست و پا که مدتی ادامه پیدا کرده، حتما به پزشک مراجعه کنید. هر چه زودتر علت سوزن سوزن شدن دست یا پای شما پیدا شود و تحت کنترل باشد، احتمال بروز مشکلات طولانی مدت کمتر می‌شود.
دلایل احتمالی خواب رفتن دست و پا
دیابت یکی از شایع‌ترین علل نوروپاتی محیطی است که حدود ۳۰ درصد موارد را تشکیل می‌دهد. در نوروپاتی دیابتی (آسیب‌های عصبی دارد که در اثر دیابت ایجاد می‌گردند)، سوزن سوزن شدن و سایر علائم اغلب ابتدا در هر دو پا ایجاد می‌شود.
سوزن سوزن شدن پس از پاها به سمت هر دو دست می‌رود و سپس بازوها را نیز درگیر می‌کند. حدود دو سوم افراد مبتلا به دیابت، اشکال خفیف تا شدید آسیب عصبی دارند.
در بسیاری از موارد، این علائم اولین نشانه دیابت هستند. در ۳۰ درصد دیگر از موارد نوروپاتی محیطی، علت ناشناخته یا ایدیوپاتیک است. ۴۰ درصد بقیه موارد، دلایل مختلفی دارند که باعث ایجاد گزگز در اندام فوقانی، اندام تحتانی یا هر دو می‌شود.
سوزن سوزن شدن، گزگز یا بی‌حسی در دست‌ها و پاها
علل و عوامل زیر می‌توانند باعث سوزن سوزن شدن، بی‌حسی و گزگز در دست‌ها یا پاها یا هم دست‌ها و پاها شوند:
۱-سندرم تونل کارپال
سندرم تونل کارپال زمانی اتفاق می‌افتد که عصب میانی شما در مچ دست فشرده می‌شود و باعث می‌گردد که انگشتان دست و ساعد، دچار حس گزگز یا بی‌حس شوند.
۲-احتباس مایعات
احتباس مایعات و سایر تغییرات بدن در دوران بارداری می‌تواند عصب میانی یا عصب مدین (مدیان) را تحت فشار قرار دهد و باعث ایجاد سندرم تونل کارپال شود.
۳-سندرم گیر افتادن عصب اولنار
سندرم گیر افتادن عصب اولنار شاید باعث سوزن سوزن شدن انگشتان شود. این سندرم می‌تواند عصبی که احساس را در قسمت داخلی ساعد، قسمتی از کف دست و دو انگشت آخر شما منتقل می‌کند، تحت تاثیر قرار دهد.
۴-فلج عصب رادیال
فلج عصب رادیال ناشی از فشار روی عصبی است که در امتداد پایین بازو قرار دارد. احساس فلج عصب رادیال مانند زمانی است که بازو بین یک سطح سخت و سر در خواب قرار گرفته است. مصرف الکل نیز می‌تواند چنین حسی را ایجاد کند.
۵-فلج عصب پرونئال
فلج عصب پرونئال که نوروپاتی فیبولار نیز نامیده می‌شود، از یک عصب آسیب‌دیده ناشی می‌شود که به پایین پا امتداد می‌یابد. این آسیب، بیرون ساق یا بالای پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد و شاید باعث افتادگی مچ پا هم شود.
افتادگی مچ پا، عارضه‌ای است که در آن شخص نمی‌تواند بخش جلویی پای خود را بلند کند و در زمان راه رفتن، پای خود را روی زمین می‌کشد.
۶-سندرم تونل تارسال
سندرم تونل تارسال، مانند سندرم تونل کارپال است با این تفاوت که به جای دست، در پا اتفاق می‌افتد. در این حالت، عصبی که در امتداد قسمت داخلی مچ پا قرار دارد، فشرده می‌شود.
۷- سیاتیک ناشی از فتق دیسک
اعصاب سیاتیک، پیام‌های حسی را جهت پردازش از پا به طناب نخاعی و بعد مغز می‌فرستند. هر اختلالی در این مسیر که انتقال پیام‌های عصبی را با با معضل روبرو نماید، موجب اختلال عملکرد عصبی گردیده و به حالت گزگز، سوزن سوزن شدن، بی‌حسی و خواب رفتن پاها بروز می‌کند.
سیاتیک به دلیل فتق دیسک، در قسمت تحتانی کمر ایجاد می‌شود که می‌تواند اعصاب را فشرده کرده و باعث گزگز در پاها گردد.
۸-سوزن سوزن شدن از پا تا صورت ناشی از اضطراب
اضطراب می‌تواند باعث سوزن سوزن شدن دست‌ها، پاها و همچنین صورت و اطراف دهان شود اما بیشتر در دست‌ها اتفاق می‌افتد. اضطراب سبب سفت‌شدن عضله‌ها و شریان‌های بدن می‌گردد و فشار بیش‌ازحد، می‌تواند سبب محدود‌شدن جریان خون به دست‌ها گردد.
۹- فیبرومیالژیا
فیبرومیالژی، یک سندرم درد اسکلتی-عضلانی مزمن است که با درد در سطح وسیع در نقاط حساس بدن، خستگی و اختلال خواب تعریف می‌گردد. علت بروز این عارضه دقیقا مشخص نیست.
درد مزمن عضلانی و درد در نقاط اتصال عضلانی، ویژگی این عارضه است و به عنوان نوعی روماتیسم بافت همبند شناخته می‌شود. این اختلال درد مزمن، می‌تواند باعث گزگز در دست‌ها و پاها شود.
۱۰-اسپوندیلوز گردنی
اسپوندیلوز گردنی معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که دیسک‌های گردن با افزایش سن، شروع به سایش کرده و اعصاب ستون فقرات را فشرده می‌کنند. اسپوندیلوز گردن می‌تواند باعث بی‌حسی و گزگز در دست‌ها به‌ویژه بازوها و پاها شود.
۱۱-بیماری‌های سیستمیک
بیماری‌های سیستمیک که باعث خواب رفتن دست و پا می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
- اختلالات کلیوی
- بیماری کبد
- آسیب عروقی
- بیماری‌های مرتبط با خون
- آمیلوئیدوز (رسوب پروتئین‌های فیبریلی غیرطبیعی در بافت‌ها و اعضای سراسر بدن)
- اختلالات بافت همبند
- التهاب مزمن
- عدم تعادل هورمونی (از جمله کم‌کاری تیروئید)
- سرطان‌ها و تومورهای خوش‌خیم که عصب‌ها را درگیر می‌کنند
۱۲-عدم تعادل ویتامین‌ها در بدن
برای داشتن اعصاب سالم به ویتامین‌های E، B1، B6، B12 و نیاسین به میزان متعادل نیاز داریم. به عنوان مثال، کمبود B12 می‌تواند منجر به کم‌خونی خطرناک شود که یکی از دلایل مهم نوروپاتی محیطی است.
در سوی دیگر اما میزان بیش از حد ویتامین B6 می‌تواند باعث سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها شود.
۱۳-اعتیاد به الکل
در افراد مبتلا به الکلیسم یا اعتیاد به الکل، احتمال کمبود تیامین
(ویتامین ب۱) یا سایر ویتامین‌های مهم بیشتر است. این امر به دلیل عادات غذایی نامناسب که یکی از علل شایع نوروپاتی محیطی است، اتفاق می‌افتد. همچنین احتمالا اعتیاد به الکل باعث آسیب عصبی شود، وضعیتی که برخی محققان آن را نوروپاتی الکلی می‌نامند.
۱۴-سموم و عوارض داروها
سموم شامل فلزات سنگین مانند سرب، آرسنیک، جیوه، تالیم و برخی مواد شیمیایی صنعتی و محیطی است. همچنین برخی داروها به‌ویژه داروهای شیمی‌درمانی که برای سرطان ریه استفاده می‌شوند و برخی از داروهای ضدویروسی و آنتی‌بیوتیکی هم شاید باعث خواب رفتن دست و پا شوند.
۱۵-عفونت‌ها باکتریایی و ویروسی
- عفونت‌هایی که احتمال دارد باعث خواب رفتن دست و پا شوند، عبارتند از:
- عفونت باکتریایی بیماری لایم
- زونا (ویروس واریسلا زوستر)
- سیتومگالوویروس (عفونت در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و زنان باردار)
- ویروس اپشتین-بار (Epstein-Barr)
- هرپس سیمپلکس (Herpes simplex virus)
- بیماری HIV یا ایدز
۱۶-بیماری‌های خود ایمنی
بیماری‌های خود ایمنی که احتمالا باعث خواب رفتن دست و پا شوند، شامل عارضه‌های زیر هستند:
- پلی‌نوروپاتی دمیلینیزاسیون التهابی مزمن (یک اختلال عصبی که اعصاب محیطی بدن را هدف قرار می‌دهد)
- سندرم گیلن باره (بیماری التهابی نادر که دستگاه عصبی محیطی را درگیر می‌کند)
- لوپوس (یک بیماری خودایمنی که در آن سیستم دفاعی بدن، علیه ارگان‌ها و بافت‌های پیوندی خودی عمل می‌کند)
- آرتریت روماتوئید (یک بیماری التهابی مزمن)
- مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس
۱۷-اختلالات ارثی و آسیب به عصب‌ها
اختلالات ارثی شامل گروهی از عارضه‌ها است که شاید علائم حسی و حرکتی داشته باشند. شایع‌ترین نوع آنها، بیماری شارکو ماری توث است. بیماری شارکو ماری توث، اعصاب محیطی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به مجموعه رشته‌های عصبی (فیبرهای عصبی)، اعصاب محیطی می‌گویند.
تروما، فشرده شدن یا سایر آسیب‌ها نیز می‌توانند منجر به درد عصبی و سوزن سوزن شدن گردند. به عنوان مثال می‌توان به فشردگی عصب ناشی از دررفتگی استخوان اشاره کرد. در این میان یکی از روش های موثر در جلوگیری از خواب رفتن پا استفاده از زاپیامکس برای زانو است که با بهینه سازی جریان خون در صورت استفاده منظم از خوای رفتن پا جلوگیری خواهدکرد.
سوالات متداول در ارتباط با خواب رفتن دست و پا
۱-آیا خواب رفتن دست و پا خطرناک است؟
اگر گزگز دست و پا شدید، دوره‌ای یا مزمن باشد، نیاز به پیگیری دارد.
۲-خواب رفتن دست در خواب نشانه چیست؟
بی‌حسی دست‌ها در هنگام خواب معمولاً به دلیل فشرده شدن یا آسیب عصبی ایجاد می‌شود. تنظیم موقعیت خواب می‌تواند فشار روی دست‌ها به‌ویژه مچ دست‌های شما را کاهش دهد. خوابیدن به پهلو کمترین احتمال ایجاد بی‌حسی دست را دارد. در صورت تداوم بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن، با پزشک مشورت کنید تا هرگونه مشکل دیگری را بررسی کند.
۳-برای خواب رفتن دست چه قرصی بخوریم؟
تعیین دارو برای خواب رفتن دست و پا پس از مراجعه به پزشک از طرف او انجام می‌شود. داروهایی مانند گاباپنتین با نام تجاری نورونتین و داروی پرِگابالین با نام تجاری لیریکا می‌توانند برای درمان بی‌حسی و درد عصبی ناشی از برخی بیماری‌ها استفاده شوند. در نوروپاتی دیابتی، پیشگیری بزرگ‌ترین درمان است زیرا آسیب عصبی ناشی از سطح بالای قند خون اغلب قابل درمان نیست.