تاندونیت زانو یکی از شایعترین مشکلات زانو است که بهویژه در میان ورزشکاران و افرادی که فعالیتهای بدنی سنگین یا تکراری انجام میدهند بیشتر دیده میشود. این عارضه در اثر التهاب تاندونها ایجاد میشود؛ تاندونها ساختارهای فیبری و محکمی هستند که عضلات را به استخوان متصل میکنند؛ در اثر فشار بیش از حد یا حرکات نادرست، تاندونهای زانو دچرا التهاب میشوند.
موضوع مهمی که کمتر به آن توجه میشود این است که تاندونیت یا التهاب تاندون زانو فقط یک نوع نیست و بسته به محل درگیری، میتواند باعث بروز درد و سایر علائم در زیر کشکک، بالای کشکک، پشت زانو یا بیرون زانو شود.
تاندونیت زانو یا التهاب تاندون زانو چیست؟
تاندونیت زانو یا التهاب تاندونهای زانو، به معنای آسیبدیدگی و التهاب در بافتهای فیبری محکمی به نام تاندون است. تاندونهای زانو رشتههای انعطافپذیر اما بسیار مقاومی هستند که عضله را به استخوان زانو متصل میکنند و کار اصلی آنها انتقال نیرو برای ایجاد حرکت در مفصل، و حفظ پایداری مفصل است. به همین دلیل هرگونه التهاب یا آسیب در آنها میتواند باعث درد، محدودیت حرکتی و کاهش توان عملکردی زانو شود.
علت تاندونیت زانو یا التهاب تاندون زانو معمولاً فشار بیش از حد بر مفصل زانو، حرکات ورزشی تکراری یا انجام نادرست تمرینات ورزشی است. انجام فعالیتهای ورزشی بدون گرمکردن یا کشش کافی و همچنین افزایش ناگهانی شدت تمرین، احتمال بروز التهاب تاندونها را به میزان قابل توجهی افزایش میدهد.
التهاب تاندون یا تاندونیت زانو بسته به نوع فعالیت بدنی و آسیبی که ایجاد کرده است، به ۴ دسته تقسیم میشود که علائم و درمان متفاوتی با یکدیگر دارند.
در جدول زیر با انواع تاندونیت زانو، علائم و علل اصلی آنها آشنا میشویم.
| نوع تاندونیت زانو | علت احتمالی | علائم اصلی |
|---|---|---|
| تاندونیت کشکک | پرش مکرر، دویدن روی سطح سفت | درد زیر کشکک، حساسیت به لمس |
| تاندونیت چهارسر ران | تمرینهای قدرتی سنگین مثل اسکوات یا پرس پا، دویدن روی شیب | درد بالای کشکک، ضعف در ران |
| تاندونیت همسترینگ | دویدن ناگهانی، گرم نکردن ناکافی | درد پشت یا داخل زانو |
| تاندونیت ایلیوتیبیال باند (زانوی دوندگان) | دویدن طولانی، دوچرخهسواری زیاد، کف پای صاف | درد در بخش بیرونی زانو، صدای ساییدگی یا کلیک |
تاندونیت کشکک (درد زیر زانو)
تاندونیت کشکک یعنی التهاب در تاندونی که کشکک زانو را به استخوان ساق پا وصل میکند. این تاندون هنگام دویدن، پریدن یا بالا رفتن از پله فشار زیادی را تحمل میکند و اگر بیش از حد تحت فشار قرار بگیرد یا بهدرستی از آن استفاده نشود، دچار التهاب و درد میشود. به همین دلیل این مشکل بیشتر در ورزشکاران پرشکار و دوندگان دیده میشود و به آن زانوی پرشکاران (Jumper’s Knee) هم میگویند.
مطالعه بیشتر: درد کاسه زانو
علائم تاندونیت کشکک
- درد زیر کشکک زانو یا درد زیر زانو
- تشدید درد هنگام پرش، دویدن یا بالا رفتن از پله
- درد یا ناراحتی بعد از نشستن طولانیمدت (مثلاً در سینما یا رانندگی)
- تورم خفیف یا حساسیت به لمس در ناحیه زیر کشکک
- احساس ضعف یا خشکی مفصل زانو، مخصوصاً صبحها یا بعد از استراحت
- در موارد شدید: درد حتی در حالت استراحت یا راه رفتن عادی
تاندونیت چهارسر ران (درد بالای زانو)
تاندونیت چهارسر ران یعنی التهاب در تاندونی که عضلات چهارسر ران را به بالای کشکک زانو متصل میکند. عضلات چهارسر ران در جلوی ران قرار دارند و مسئول صافکردن زانو و کمک به حرکتهای قدرتی مثل پریدن یا بلند شدن هستند. این تاندون هنگام خم و راست کردن زانو فشار زیادی را تحمل میکند. وقتی فرد تمرینهای سنگین مثل اسکوات، پرس پا یا دویدن روی شیب انجام دهد و عضلات ران بیش از حد تحت فشار قرار بگیرند، این تاندون ملتهب میشود و زانودرد ایجاد میکند.
علائم تاندونیت چهارسر ران
- درد بالای کشکک زانو یا درد بالای زانو
- تشدید درد هنگام اسکوات، بالا رفتن از پله یا بلند شدن از حالت نشسته
- احساس ضعف در عضلات ران و سختی در انجام حرکات قدرتی
- ورم بالای زانو و حساسیت به لمس در ناحیه بالای کشکک
- در موارد شدید: درد حتی هنگام راه رفتن یا خمکردن ساده زانو
تاندونیت همسترینگ زانو (درد پشت زانو)
تاندونیت همسترینگ به التهاب تاندونهای عضلات همسترینگ زانو گفته میشود. این عضلات در پشت ران قرار دارند و از طریق تاندونها به اطراف زانو متصل میشوند. زمانی که فشار بیش از حد، حرکات ورزشی تکراری یا کشیدگی ناگهانی به این عضلات وارد شود، تاندونهای آنها در نزدیکی زانو دچار التهاب میشوند و فرد دچار درد پشت زانو میشود. تاندونیت همسترینگ اطراف زانو معمولاً در ورزشهایی مانند دویدن سرعتی، فوتبال یا دوچرخهسواری ایجاد میشود.
علائم تاندونیت همسترینگ اطراف زانو
- درد پشت زانو یا درد بخش داخلی زانو
- تشدید درد هنگام دویدن سرعتی یا حرکات انفجاری
- ورم خفیف و کم، و حساسیت به لمس در پشت زانو
- احساس کشیدگی یا خشکی در پشت ران
- درد بیشتر هنگام خم کردن زانو یا نشستن طولانیمدت
تاندونیت ایلیوتیبیال باند (زانوی دونده)
زانوی دوندگان یا التهاب ایلیوتیبیال باند یک مشکل شایع در بین دوندگان و دوچرخهسواران است. ایلیوتیبیال باند نواری محکم از بافت است که از لگن شروع میشود و تا کنار زانو ادامه پیدا میکند. وقتی این نوار بهخاطر دویدن یا حرکات تکراری زیاد روی استخوان کنار زانو ساییده شود، ملتهب میشود و درد در قسمت بیرونی زانو ایجاد میکند.
علائم زانوی دوندگان
- درد در قسمت بیرونی زانو، مخصوصاً هنگام دویدن یا پایین آمدن از سراشیبی
- شروع آرام درد که با ادامه فعالیت بیشتر میشود
- گاهی صدای تقتق یا ساییدگی در بیرون زانو هنگام خم و راست کردن
- بدتر شدن درد در فعالیتهای طولانی مثل دویدن یا دوچرخهسواری
- در مراحل شدید، درد حتی در راه رفتن معمولی هم احساس میشود
تاندونیت زانو را با این مشکلات اشتباه نگیرید!
بسیاری از علائم تاندونیت زانو به ویژه درد جلوی زانو، با دیگر بیماریهای شایع زانو همپوشانی دارد و به همین دلیل افراد ممکن است در تشخیص مشکل خود دچار اشتباه شوند. طبیعتا برای تشخیص دقیق و پیگیری درمان، حتما باید به متخصص مراجعه کنید.
اما در جدول زیر با توجه به محل دقیق درد، شرایطی که درد در آن بیشتر میشود و وجود علائم همراه مثل تورم یا صدای ساییدگی، با تفاوت بین تاندونیت زانو و سایر مشکلات زانو با علائم مشابه آشنا میشویم.
| بیماری مشابه | تفاوت |
|---|---|
| زانوی دوندگان | درد بیشتر اطراف یا پشت کشکک است |
| کندرومالاسی کشکک | همراه با صدای ساییدگی یا تقتق |
| بورسیت جلوی زانو | همراه با تورم روی کشکک |
| آرتروز زانو | سنین بالاتر خشکی صبحگاهی |
| پارگی مینیسک | همراه با قفلشدن زانو |
تاندونیت زانو چگونه درمان میشود؟
درمان تاندونیت زانو معمولاً با روشهای ساده و محافظهکارانه آغاز میشود و هدف اصلی آن کاهش التهاب، تسکین درد و بازگرداندن عملکرد طبیعی مفصل است. در مراحل ابتدایی، استراحت نسبی و پرهیز از فعالیتهایی که باعث تشدید درد میشوند اهمیت زیادی دارد، زیرا به تاندون فرصت ترمیم میدهد. استفاده از یخ روی محل درد و مصرف داروهای ضدالتهاب هم به کاهش التهاب و کنترل درد کمک میکند. بعد از فروکش کردن التهاب اولیه، فیزیوتراپی و تمرینات کششی ملایم برای بازگرداندن انعطافپذیری تاندونها در دستور کار قرار میگیرند.
مطالعه بیشتر: درمان خانگی زانودرد بعد از ورزش سنگین
مرحله بعدی و در واقع مهمترین بخش درمان، تقویت تدریجی عضلات اطراف زانو است. عضلات قویتر فشار واردشده به تاندونها را کاهش میدهند و مانع از بازگشت آسیب میشوند. در این مرحله نوع تمرینات بسته به محل دقیق التهاب متفاوت است؛ بهعنوان مثال، در تاندونیت کشکک تقویت عضله چهارسر ران اهمیت دارد، در حالی که در تاندونیت ایلیوتیبیال باند تمرکز بر کشش این نوار و اصلاح الگوی دویدن است.
پزشک در این مرحله برای کاهش فشار مکانیکی روی تاندون، تثبیت مفصل زانو و کمک به ترمیم بافت آسیبدیده، استفاده از زانوبند طبی تخصصی (زاپیامکس) را تجویز میکند. این زانوبند با طراحی طبی و استفاده از فناوری UIC (ترکیب اولتراسوند، مادون قرمز و کلاک پالس) با افزایش جریان خون در بافت اطراف تاندون، کاهش التهاب و آرامکردن اسپاسمهای عضلانی، روند ترمیم تاندون زانو را تسریع میکند. زاپیامکس باید طبق توصیه پزشک یا فیزیوتراپیست استفاده شود اما معمولا توصیه میشود که ۴۵ تا ۶۰ دقیقه به زانو بسته شود.
برای خرید زانو بند زاپیامکس میتوانید به سایت نمایندگی زانوبند زاپیامکس مراجعه کنید.
مطالعه بیشتر: نظرات کاربرات درباره انواع زانوبند برای انواع عارضه
۴ توصیه درمانی بر اساس نوع تاندونیت زانو
تاندونیت زانو بسته به محل درگیری میتواند زیر کشکک، بالای کشکک، پشت یا بیرون زانو بروز کند. هرچند اصول کلی درمان مانند استراحت نسبی، یخگذاری و فیزیوتراپی در همه موارد مشابه است، اما انتخاب تمرینها و اصلاح حرکات باید متناسب با نوع تاندون درگیر انجام شود.
در ادامه چهار توصیه کلیدی آوردهایم که میتواند مسیر درمانی شما را هدفمندتر کند.
اگر درد زیر کشکک (تاندونیت کشکک) دارید ← تقویت عضله چهارسر ران با تمرینهایی مثل اسکوات نیمه و بالا بردن پا در حالت صاف میتواند فشار را از روی تاندون بردارد. در این مدت باید از پرشهای مکرر یا دویدن روی سطح سخت پرهیز شود.
اگر درد بالای کشکک (تاندونیت چهارسر ران) دارید ← انجام کششهای ملایم چهارسر ران و استفاده از تمرینهای سبکتر کمک میکند التهاب کاهش یابد. در این وضعیت بهتر است تمرینهای سنگین مثل اسکوات عمیق یا پرس پا محدود شوند.
اگر درد پشت زانو (تاندونیت همسترینگ) دارید ← کشش و ریکاوری عضلات همسترینگ بسیار مهم است. تمرینهایی مثل پل باسن یا حرکات کششی ساده به ترمیم کمک میکنند و باید از دویدن سرعتی یا حرکات انفجاری خودداری کرد.
اگر درد بیرون زانو دارید ← اصلاح کفش و استفاده از کفش مناسب ورزشی همراه با کشش ایلیوتیبیال باند (با غلطک فومی یا حرکات کششی) بهترین راه کاهش التهاب است. همچنین کاهش دویدن طولانیمدت روی سطح شیبدار توصیه میشود.
سوالات متداول
درمان التهاب تاندون زانو در طب سنتی چیست؟
کمپرس سرد، روغنهای گیاهی ضدالتهاب مثل روغن زنجبیل یا سیاهدانه و استراحت نسبی توصیه میشوند، اما جایگزین درمان پزشکی نیستند.
درد جلوی زانو و زیر کشکک نشانه چیست؟
این درد معمولاً نشانه تاندونیت کشکک (زانوی پرشکاران) یا مشکلات غضروف کشکک مثل کندرومالاسی است.
علت درد زیر کشکک زانو چیست؟
شایعترین علت التهاب تاندون کشکک بهدلیل پرش، دویدن زیاد یا فشار بیش از حد روی زانو است.
درمان خانگی درد بالای زانو چیست؟
استفاده از یخ، کشش ملایم عضله چهارسر ران و پرهیز از تمرینهای سنگین مثل اسکوات عمیق میتواند درد را کاهش دهد.
درد بالای زانو نشانه چیست؟
اغلب به التهاب تاندون چهارسر ران مربوط است، اما در افراد مسن میتواند نشانه آرتروز کشککی–رانی نیز باشد.
علت درد بالای زانو بعد از ورزش چیست؟
تمرینهای قدرتی سنگین، گرم نکردن مناسب یا فشار ناگهانی به عضله چهارسر ران میتواند علت این درد باشد.
برای کشیدگی تاندون زانو چه کنیم؟
استراحت، کمپرس یخ، بستن بانداژ و بالا نگه داشتن پا بهترین اقدامات اولیه هستند.
برای کشیدگی تاندون زانو چه بخوریم؟
مواد غذایی سرشار از پروتئین، ویتامین C، روی و کلاژن مثل گوشت بدون چربی، مرکبات و مغزها به ترمیم تاندون کمک میکنند.