تزریق اپیدورال کمر | نحوه انجام، عوارض، مراقبت‌ها و هزینه ۱۴۰۴

تزریق اپیدورال کمر یک روش‌ مؤثر و کم‌تهاجمی برای کاهش دردهای ناشی از دیسک کمر، سیاتیک یا التهاب اعصاب ستون فقرات است. در این روش، داروی ضدالتهاب و بی‌حسی مستقیماً در فضای اطراف نخاع تزریق می‌شود تا فشار از روی عصب برداشته شود و درد فروکش کند. بسیاری از بیماران این روش را جایگزینی امن‌تر از جراحی می‌دانند، چون هم سریع انجام می‌شود و هم دوره نقاهت کوتاهی دارد.

در این مقاله به‌صورت کامل و به زبان ساده با نحوه انجام تزریق اپیدورال، احساس بیمار هنگام تزریق، عوارض احتمالی، مراقبت‌های قبل و بعد از آن و هزینه سال ۱۴۰۴ آشنا می‌شوید تا با اطمینان بیشتری درباره انجام این روش تصمیم بگیرید.

تزریق اپیدورال چیست و چه کاربردی دارد؟

تزریق اپیدورال روشی است که در آن پزشک دارو را در فضای باریکی به نام فضای اپیدورال، در اطراف نخاع و ریشه‌های عصبی، تزریق می‌کند. این فضا بین استخوان مهره‌ها و پوشش خارجی نخاع قرار دارد.

دارویی که تزریق می‌شود معمولاً ترکیبی از کورتون و داروی بی‌حسی موضعی است. بی‌حسی موضعی، فورا تسکین ایجاد می‌کند تا کورتون بتواند با کمترین درد و ناراحتی، وارد فضای اپیدورال در کمر فرد شود. کورتون بعد از وارد شدن، وظیفه‌اش کاهش التهاب و در نتیجه درد است.

اثر تزریق اپیدورال معمولا بین چند هفته تا چند ماه باقی می‌ماند و در صورت نیاز، ممکن است پزشک آن را تکرار کند یا یک روش درمانی ماندگارتر پیشنهاد دهد.

تزریق اپیدورال چه زمانی انجام می‌شود؟

تزریق اپیدورال زمانی انجام می‌شود که درد کمر یا پا به‌دلیل التهاب یا فشار روی عصب با درمان‌های معمول مثل دارو و فیزیوتراپی بهتر نشده باشد.

پزشک معمولاً در این موارد بی‌حسی اپیدورال را انجام می‌دهد.

• درمان دیسک کمر و سیاتیک، زمانی که درد به پا تیر می‌کشد

• کاهش درد ناشی از تنگی کانال نخاعی یا التهاب اعصاب

• کنترل درد بعد از عمل جراحی کمر یا لگن

• و در زنان باردار، برای کاهش درد زایمان طبیعی

فضای اپیدورال، کجا است؟

فضای اپیدورال درواقع یک ناحیه‌ باریک بین استخوان‌های ستون فقرات و پوشش محافظ نخاع (دورا) است. این فضا در طول ستون فقرات وجود دارد و پر از ریشه‌های عصبی و رگ‌های خونی است.

وقتی دارو در این فضا تزریق می‌شود، مستقیماً اطراف اعصاب پخش می‌شود و با کاهش التهاب و فشار، درد کمر یا پا را کمتر می‌کند.

تزریق اپیدورال برای دیسک کمر و سیاتیک

تزریق اپیدورال در افرادی که درگیر فتق دیسک کمر یا سیاتیک هستند، باعث کاهش فوری التهاب و کم کردن فشار از روی ریشه عصب می‌شود؛ البته این یک روش به تنهایی باعث درمان فتق دیسک نمی‌شود و نمی‌تواند بخش بیرون‌زدگی دیسک را به داخل دیسک برگرداند.

وقتی دیسک بیرون زده یا عصب تحریک می‌شود، اطراف آن متورم و ملتهب می‌شود و این التهاب، باعث درد تیرکشنده، گزگز و بی‌حسی در پا می‌شود.

اگر فرد

💉 اثر اولیه: معمولاً در چند ساعت اول به دلیل بی‌حسی موضعی، کمر درد کمتر می‌شود.

🔥 اثر اصلی کورتون: ظرف ۲ تا ۵ روز ظاهر می‌شود، التهاب را کاهش می‌دهد و درد تیرکشنده پا کم یا قطع می‌شود.

⏳ مدت ماندگاری اثر: بسته به شدت بیرون‌زدگی دیسک، از چند هفته تا چند ماه (معمولاً ۲ تا ۶ ماه) دوام دارد. در برخی بیماران ممکن است نیاز به تکرار تزریق باشد (حداکثر ۲ تا ۳ بار در سال).

اهمیت تزریق اپیدورال در درمان دیسک و سیاتیک

• در مرحله‌ای که فرد با دارو، فیزیوتراپی  یا استراحت بهبود پیدا نکرده و هنوز درد مانع انجام تمرینات فیزیوتراپی یا زندگی عادی است، تزریق اپیدورال به عنوان پلی بین درمان دارویی و جراحی استفاده می‌شود.
• درد را کاهش می‌دهد تا بیمار بتواند بدون محدودیت، تمرینات کششی و تقویتی فیزیوتراپی را انجام دهد؛ همین باعث پیشگیری از جراحی یا بهبود سریع‌تر می‌شود.
• در موارد خفیف تا متوسط دیسک، تزریق اپیدورال می‌تواند به بهبود کامل علائم کمک کند، اما در پارگی‌های بزرگ یا فشار شدید روی عصب، فقط موقتاً درد را کم می‌کند تا زمان تصمیم‌گیری برای جراحی فراهم شود.

نحوه انجام تزریق اپیدورال کمر؛ مرحله به مرحله

تزریق اپیدورال معمولاً در یک مرکز تخصصی درد یا اتاق عمل سرپایی انجام می‌شود و حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. در ادامه با تزریق اپیدورال کمر به صورت مرحله به مرحله آشنا می‌شویم.

قبل از شروع تزریق، پزشک MRI و شرح‌حال شما را بررسی می‌کند تا دقیقاً بداند کدام بخش از ستون فقرات باید تزریق شود. بعد از شما می‌خواهد روی تخت دراز بکشید — معمولاً به پهلو با زانوهای جمع‌شده یا به شکم با بالش زیر شکم تا ستون فقرات در وضعیت مناسب قرار گیرد.

پوست محل تزریق کاملاً با محلول ضدعفونی تمیز می‌شود. بعد مقداری بی‌حسی موضعی تزریق می‌شود تا درد ورود سوزن اصلی حس نشود. چند ثانیه بعد، ناحیه کمر بی‌حس و کمی سنگین می‌شود.

پزشک با استفاده از فلوروسکوپی (اشعه X زنده) یا سونوگرافی، سوزن باریک مخصوص را به‌آرامی بین مهره‌ها هدایت می‌کند.

ممکن است احساس فشار یا تیرکشیدن خفیف در پا یا باسن داشته باشید، اما درد شدید حس نمی‌کنید. هدف این است که نوک سوزن دقیقاً وارد فضای اپیدورال شود — جایی که اطراف عصب‌ها قرار دارد، نه خود نخاع.

وقتی پزشک از محل دقیق مطمئن شد، ترکیبی از کورتون و داروی بی‌حسی را تزریق می‌کند.

در این لحظه ممکن است حس گرما یا سنگینی کوتاه‌مدت در کمر یا پا ایجاد شود که طبیعی و گذراست. بعد از پایان تزریق، سوزن خارج و محل تزریق پانسمان می‌شود.

بعد از تزریق اپیدورال، حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در کلینیک تحت نظر می‌مانید تا وضعیت‌تان بررسی شود. سپس می‌توانید مرخص شوید، اما توصیه می‌شود همان روز استراحت نسبی داشته باشید و رانندگی نکنید.

در چند ساعت اول ممکن است کمی بی‌حسی یا ضعف در پا حس کنید. گاهی هم کاهش درد سریع رخ می‌دهد (اثر داروی بی‌حسی)، اما اثر اصلی کورتون معمولاً طی ۲ تا ۵ روز ظاهر می‌شود.

تجربه تزریق معمولاً بیشتر شبیه احساس فشار یا گرماست تا درد واقعی، و هدف از آن کاهش التهاب اطراف عصب و کمک به ترمیم طبیعی بدن است.

آمادگی‌های قبل از تزریق اپیدورال 

• آزمایش‌ها و مدارک: اگر پزشک خواسته، آزمایش خون یا MRI اخیر را همراه داشته باشید.

• داروها: مصرف داروهای رقیق‌کننده خون (مثل وارفارین یا آسپرین) را با نظر پزشک چند روز قبل قطع کنید.

• غذا و نوشیدنی: حدود ۴ تا ۶ ساعت قبل از تزریق چیزی نخورید مگر اینکه پزشک خلافش را گفته باشد.

• لباس راحت: لباس گشاد و بدون فلز بپوشید تا راحت دراز بکشید.

• اطلاع از بیماری‌ها: اگر دیابت، فشار خون یا آلرژی دارویی دارید، حتماً به پزشک اطلاع دهید.

• همراه داشتن فردی مطمئن: چون بعد از تزریق ممکن است کمی بی‌حسی یا ضعف پا داشته باشید، بهتر است کسی همراهتان باشد تا شما را به خانه برساند.

مراقبت‌های بعد از تزریق اپیدورال برای پیشگیری از عوارض

تزریق اپیدورال دیسک کمر یا سیاتیک، یکی از روش‌های درمانی ساده است که نیازمند دوره نقاهت یا مراقبت‌های خاصی نیست. اما رعایت نکات زیر هم می‌تواند تاثیر تزریق اپیدورال را افزایش دهد و هم از بروز عوارض احتمالی پیشگیری کند.

استراحت در ۲۴ ساعت اول

بعد از تزریق، بدن نیاز به زمان دارد تا دارو در اطراف اعصاب پخش شود و اثر کند. بنابراین روز اول را استراحت کنید، زیاد نایستید و خم نشوید. بلند کردن وسایل سنگین یا نشستن طولانی می‌تواند اثر تزریق را کم کند و التهاب را برگرداند.

مراقبت از محل تزریق

محل تزریق را خشک و تمیز نگه دارید. معمولاً از روز بعد می‌توانید دوش بگیرید، اما از گذاشتن کرم یا فشار مستقیم روی آن خودداری کنید. اگر قرمزی یا ترشح مشاهده کردید، با پزشک تماس بگیرید.

شروع تدریجی فعالیت بدنی

فعالیت سبک مثل راه رفتن آرام از روز بعد مجاز است، اما حرکات تند، چرخش ناگهانی کمر یا ورزش سنگین تا چند روز توصیه نمی‌شود. بعد از چند روز، می‌توانید تمرینات کششی یا فیزیوتراپی تقویتی را طبق نظر پزشک شروع کنید تا عضلات حمایت‌کننده ستون فقرات قوی‌تر شوند.

استفاده از کمربند پلاتینر

اگر پزشک اجازه دهد، بستن کمربند پلاتینر از یک تا دو روز بعد از تزریق می‌تواند در تسکین کمردرد بسیار مفید باشد. این کمربند با گرمادهی و پشتیبانی از ستون فقرات، هم التهاب را کمتر می‌کند و هم به بهبود گردش خون و آرام شدن گرفتگی عضلات کمر کمک می‌کند.

البته هر بار، فقط باید ۴۵ تا ۶۰ دقیقه پلاتینر را هنگام استراحت و به صورت نشسته یا خوابیده استفاده کنید و استفاده طولانی مدت از آن می‌تواند باعث بروز عوارض کمربند پلاتینر شود.

رانندگی و کار روزمره

تا وقتی که بی‌حسی یا ضعف پا کاملاً از بین نرفته، رانندگی نکنید. معمولاً ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد می‌توانید به کارهای سبک برگردید، اما اگر شغلتان فیزیکی یا سنگین است، بهتر است چند روز بیشتر استراحت کنید.

هزینه تزریق اپیدورال کمر سال ۱۴۰۴

هزینه تزریق اپیدورال کمر در سال ۱۴۰۴ بسته به محل انجام آن تفاوت زیادی دارد. در مراکز دولتی، این تزریق معمولاً از حدود ۳ میلیون تومان شروع می‌شود، اما در کلینیک‌ها و مراکز خصوصی که از تجهیزات پیشرفته‌تری استفاده می‌کنند، ممکن است تا ۱۵ میلیون تومان یا بیشتر هم برسد.

این اختلاف قیمت بیشتر به نوع مرکز، روش انجام تزریق و تجربه پزشک بستگی دارد.

عوامل دیگری هم در تعیین هزینه نقش دارند، مثل شدت مشکل بیمار، نوع دارویی که تزریق می‌شود، تعداد جلسات مورد نیاز و استفاده از تصویربرداری هم‌زمان (مثل فلوروسکوپی یا سونوگرافی).

از نظر بیمه، معمولاً تأمین اجتماعی و بیمه سلامت هزینه تزریق را در مراکز خصوصی پوشش نمی‌دهند، ولی اگر بیمه تکمیلی فعال داشته باشید، برخی کلینیک‌ها بخشی از هزینه را طبق قرارداد بیمه پرداخت می‌کنند.

آیا تزریق اپیدورال عوارض دارد؟

تزریق اپیدورال اگر توسط پزشک متخصص و با هدایت تصویری (مثل فلوروسکوپی یا سونوگرافی) انجام شود، به‌طور کلی روش ایمن و کم‌عارضه‌ای است.

بیشتر افراد فقط ممکن است در چند ساعت اول، احساس سنگینی یا بی‌حسی در پاها و کمی کبودی در ناحیه تزریق داشته باشند که به‌زودی برطرف می‌شود.

عوارض جدی، مثل عفونت، خونریزی یا آسیب عصبی، بسیار نادر هستند و معمولاً در بیمارانی دیده می‌شوند که دچار مشکلات خاصی مثل اختلالات انعقادی یا مصرف داروهای رقیق‌کننده خون هستند.

به همین دلیل رعایت اصول استریل، استفاده از تجهیزات تصویربرداری، و انجام تزریق توسط پزشک باتجربه، احتمال چنین عوارضی را تقریباً به صفر می‌رساند.

در روزهای بعد از تزریق، ممکن است برخی افراد کمی بی‌خوابی، گرگرفتگی یا افزایش قند خون موقتی را تجربه کنند — که ناشی از داروی کورتون است و معمولاً طی چند روز برطرف می‌شود.

سوالات متداول

آیا بعد از تزریق اپیدورال ممکن است پا بی‌حس شود؟

بله، این حالت طبیعی و موقتی است. بی‌حسی پا معمولاً ظرف چند ساعت برطرف می‌شود. اگر بیش از ۲۴ ساعت ادامه داشت یا با ضعف همراه بود، باید پزشک بررسی کند.

تاثیر اثر تزریق اپیدورال چقدر دوام دارد؟

اثر تزریق معمولاً بین ۲ تا ۶ ماه باقی می‌ماند و بسته به شدت التهاب یا نوع دیسک متفاوت است. هدف کاهش التهاب و درد است، نه درمان دائمی.

 اگر درد بعد از تزریق اپیدورال بیشتر شود چه باید کرد؟

درد خفیف در یکی دو روز اول طبیعی است، اما اگر شدت گرفت یا همراه با تب و بی‌حسی شد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید تا احتمال التهاب یا عفونت بررسی شود.

آیا تزریق اپیدورال خطر دارد؟

تزریق اپیدورال اگر توسط پزشک متخصص انجام شود، بسیار ایمن است. عوارض خفیف مثل کبودی یا بی‌خوابی موقت طبیعی است و عوارض جدی بسیار نادر هستند.