بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر، خطرناک نیست اما بهتر است با احتیاط و رعایت اصول صحیح انجام شود تا باعث هیچ نوع آسیب یا فشاری بر ناحیه جراحیشده نشود. معمولاً از روز بعد از جراحی دیسک کمر میتوانید به آرامی و با تکیه بر نردهها از پلهها بالا و پایین بروید، اما اگر در ساختمانی زندگی میکنید که پلههای زیادی دارد و آسانسور در دسترس نیست، بهتر است هفته اول بعد از عمل دیسک کمر را در محلی ساکن شوید که نیازی به بالا و پایین رفتن مکرر از پلهها نداشته باشید. در ادامه، با توصیههای مهم برای بالا رفتن ایمن از پله و سایر مراقبتهای بعد از عمل دیسک کمر آشنا میشویم.
۴ توصیه برای بالارفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر

اگر به هر دلیلی ناچار به بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر هستید، نگران نباشید. میتوانید با رعایت نکات زیر، بدون اینکه آسیب یا عوارضی برای شما به همراه داشته باشد، با احتیاط از پله بالا و پایین بروید.
۱. همیشه دستتان را روی نرده بگذارید: برای هر قدم از نرده کمک بگیرید و کمر را صاف نگه دارید. از خم شدن به جلو یا پیچاندن بدن هنگام حرکت خودداری کنید، چون این حرکات بیشترین فشار را به دیسک تازه عملشده وارد میکنند.
۲. قدمها را کوتاه و آرام بردارید: با عجله از پلهها بالا نروید و بین هر چند پله کمی مکث کنید. اگر احساس درد یا بیحسی در پاها داشتید، بلافاصله بایستید و اجازه دهید بدن دوباره متعادل شود.
۳. هیچ وسیلهای در دست نگیرید: تا چند هفته بعد از عمل، حتی خریدهای سبک یا کیف دستی را هم هنگام استفاده از پله حمل نکنید. هر بار که باری در دست دارید، تعادل بدن تغییر میکند و فشار بیشتری به ستون فقرات وارد میشود.
۴. بالا رفتن از پله را محدود کنید: در هفتههای اول، رفتوآمد غیرضروری روی پله را به حداقل برسانید. بهتر است کارهای خود را طوری برنامهریزی کنید که در طول روز فقط یک یا دو بار مجبور به بالا یا پایین رفتن از پلهها باشید.
نکات مهم توانبخشی در خانه
رعایت نکات توانبخشی در خانه و مراقبت های بعد از عمل دیسک کمر، چه در جراحی باز تهاجمی و چه در کمتهاجمی، نقش مهمی در بازگشت سریع به زندگی روزمره و حتی پیشگیری از عود دیسک کمر دارد. با رعایت اصول سادهای مثل استراحت بهاندازه، شروع تدریجی فعالیتها به ویژه پیادهوری و ورزشهای سبک، استفاده از کمربند طبی، و توجه به وضعیت نشستن و خوابیدن، و حتی حفظ وزن متعادل میتوانید روند ترمیم ستون فقرات را تسهیل کنید و خیلی زودتر به زندگی روزمره برگردید.
شروع تدریجی ورزش و فیزیوتراپی

از روزهای اول بعد از عمل دیسک کمر پیادهروی سبک و کوتاه (۵–۱۰ دقیقه) توصیه میشود چراکه این فعالیت سبک، باعث بهبود گردش خون، کاهش التهاب و جلوگیری از خشکی مفاصل میشود. ورزشهای تخصصیتر و فیزیوتراپی کمر مثل حرکات کششی یا تقویتی معمولاً بعد از ۳–۴ هفته در عملهای کمتهاجمی و ۶–۸ هفته در عملهای باز تهاجمی شروع میشوند، آن هم فقط با اجازه پزشک یا زیر نظر فیزیوتراپیست.
نکات مهم درباره ورزش بعد از عمل دیسک کمر
پیادهروی: باید روی سطح صاف، با سرعت آهسته و بدون بالا رفتن از شیب یا پله پیاده روی کنید. زمان پیادهروی بهتدریج و هر هفته کمی بیشتر میشود تا در نهایت بیمار بتواند روزانه حدود ۲۰–۳۰ دقیقه راه برود.
ورزشهای خانگی: حرکات سادهای مثل انقباض ایزومتریک شکم، پل زدن ملایم (bridge) یا کشش سبک پا در حالت خوابیده جزو اولین تمرینها هستند که البته باید با مجوز فیزیوتراپیست انجام شوند.
فیزیوتراپی: جلسات فیزیوتراپی میتواند شامل تمرینات تخصصی برای تقویت عضلات کمر و شکم (Core)، آموزش وضعیت صحیح بدن و استفاده از دستگاههای درمانی باشد.
استفاده از کمربند طبی (پلاتینر)

کمربند طبی با ایجاد یک لایه حمایتی، ستون فقرات را در وضعیت صحیح و ثابت نگه میدارد، جلوی خم شدن و چرخش ناگهانی را میگیرد و فشار مکانیکی روی دیسک جراحیشده را کاهش میدهد. به همین دلیل یکی از روشهای توانبخشی بعد از عمل دیسک کمر، استفاده از کمربند طبی بهویژه کمربند پلاتینر است. این کمربند، به ترمیم سریعتر و عمقی بافت آسیبدیده دیسک کمر کمک میکند چرا که از سه فناوری پیشرفته اولتراسوند، مادونقرمز و کلاک پالس استفاده میکند. این فناوریها باعث کاهش التهاب، افزایش گردش خون و ترمیم سریعتر بافتها آسیبدیده دیسک کمر بعد از عمل میشوند. به همین دلیل، استفاده از پلاتینر میتواند شبیه یک فیزیوتراپی خانگی عمل کند و بدون ایجاد درد یا عوارض جانبی، باعث کوتاهتر شدن دوران نقاهت میشود.
نکات مهم درباره استفاده از کمربند بعد از عمل دیسک کمر
مدت زمان استفاده از کمربند طبی: کمربند طبی پلاتینر را طبق توصیه پزشک استفاده کنید. معمولا بهتر است این کمربند را در طول روز ببندید و فقط هنگام خواب یا استحمام باز کنید. مدت زمان استفاده معمولاً ۲ تا ۸ هفته است و بسته به نوع عمل و نظر پزشک فرق میکند.
پرهیز از وابستگی طولانی: استفاده طولانیتر از زمان توصیهشده میتواند باعث ضعیف شدن عضلات کمر شود. به همین دلیل باید در زمان مشخص و با توصیه پزشک، کمربند را کنار گذاشت و تمرینات تقویتی و فیزیوتراپی را شروع کرد.
فعالیت با کمربند: هنگام پیادهروی، نشستن طولانی یا انجام کارهای روزانه سبک، بهتر است کمربند را ببندید تا ستون فقرات حمایت شود. اما برای استراحت در حالت درازکش ضرورتی به استفاده از آن نیست.
رعایت وضعیت صحیح بدن (نشستن و خوابیدن)

کوچکترین فشار یا حرکت نامناسب میتواند به محل جراحی فشار بیاورد و روند ترمیم دیسک آسیبدیده را به تاخیر بیندازد. رعایت وضعیت صحیح بدن به ویژه هنگام خوابیدن و نشستن کمک میکند تا ستون فقرات در وضعیت پایدار باقی میماند، التهاب کمتر شود و از عود دیسک کمر پیشگیری شود. اگر این اصول رعایت نشود—مثل نشستن طولانی روی صندلی نرم، خم شدن ناگهانی یا خوابیدن روی شکم—فشار بیشتری به مهرهها وارد میشود، احتمال آسیب به بخیهها و تحریک دوباره عصبها بالا میرود و بیمار با درد بیشتر و حتی خطر بازگشت علائم روبهرو میشود.
نکات مهم درباره نشستن و خوابیدن بعد از عمل دیسک کمر
نحوه صحیح نشستن: بعد از عمل دیسک کمر بهتر است به مدت کوتاه (۱۰–۱۵ دقیقه) و روی صندلی محکم با پشتی صاف بنشینید. پاها باید روی زمین قرار بگیرند و زانوها کمی بالاتر از لگن باشند. از نشستن روی مبل نرم یا نشستن طولانیمدت خودداری کنید.
نحوه صحیح خوابیدن: بهترین حالت، خوابیدن به پشت با یک بالش زیر زانو یا خوابیدن به پهلو با قرار دادن بالش بین پاهاست. از خوابیدن روی شکم پرهیز کنید چراکه فشار زیادی روی مهرهها وارد میکند.
حفظ وزن متعادل برای کاهش فشار روی دیسک کمر

بعد از عمل دیسک کمر، حفظ وزن مناسب اهمیت زیادی دارد زیرا هر کیلوگرم اضافهوزن فشار مکانیکی بیشتری بر مهرهها و دیسک جراحیشده وارد میکند. این فشار میتواند درد را تشدید کند، روند بهبودی را به تأخیر بیندازد و حتی خطر بازگشت علائم را افزایش دهد. برای کسانی که اضافه وزن دارند، کاهش حتی ۵ تا ۱۰ درصد وزن میتواند فشار بر ستون فقرات را تا حد زیادی ی کاهش دهد.
نکات مهم درباره تغذیه بعد از عمل دیسک کمر
- توصیه تغذیهای روزانه: بهتر است پس از عمل دیسک کمر رژیم غذایی متعادل و منظم داشته باشید؛ شامل سه وعده اصلی و دو میانوعده سبک. در هر وعده باید ترکیبی از پروتئین، سبزیجات تازه، غلات کامل و چربیهای سالم (مثل روغن زیتون یا مغزها) وجود داشته باشد تا بدن انرژی کافی برای ترمیم و بازسازی داشته باشد.
نوشیدن آب کافی: هیدراته نگه داشتن بدن بعد از عمل دیسک کمر تا حدی دارد، چون دیسکهای بینمهرهای بخش زیادی از ساختارشان را از آب میگیرند. مصرف ۶ تا ۸ لیوان آب در روز به حفظ انعطافپذیری دیسکها، بهبود تغذیه سلولی و دفع مواد التهابی کمک میکند. از دیگر فواید آب خوردن برای دیسک کمر، ایجاد احساس سیری و بهبود متابولیسم است که به کنترل وزن یا کاهش اضافهوزن کمک میکند؛ موضوعی که بهطور مستقیم فشار وارد بر ستون فقرات را کاهش میدهد.
رژیم غذایی و مکملهای مفید: مصرف پروتئین (مانند گوشت سفید، ماهی، تخممرغ و حبوبات) در بلندمدت میتواند تا حدی به ترمیم عضلات و زخمهای ناشی از جراحی دیسک کمر کمک کند. به طور کلی ریزمغذیهایی مثل کلسیم و ویتامین D برای استحکام استخوانها، ویتامین C برای ساخت کلاژن و ترمیم بافتها، ویتامینهای گروه B برای سلامت اعصاب، و منیزیم و روی برای بهبود عملکرد عضلات و ترمیم زخم اهمیت دارند.
مواد غذایی مضر برای سلامت دیسک کمر: پرهیز از مصرف زیاد فستفودها، غذاهای سرخشده، نوشابهها و شیرینیهای صنعتی بسیار مهم است. این خوراکیها معمولاً سرشار از چربیهای اشباع، قند و نمک هستند که میتوانند التهاب را در بدن افزایش دهند، باعث اضافهوزن شوند و فشار بیشتری بر ستون فقرات وارد کنند. برای مثال، پیتزا و سیبزمینی سرخکرده با کالری بالا و ارزش غذایی پایین، بهجای کمک به ترمیم، روند نقاهت را دشوارتر میسازند.
سوالات متداول
بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر ضرر دارد؟
بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر در حالت عادی ضرر ندارد، به شرطی که با آرامش، بدون عجله و با گرفتن نرده انجام شود. مشکل زمانی ایجاد میشود که بیمار پلهها را زیاد، سریع یا همراه با حمل بار طی کند؛ در این حالت فشار اضافه به ستون فقرات وارد میشود و میتواند روند ترمیم را کند کند. پس اگر اصولی و محدود انجام شود، خطری ندارد.
بعد از عمل دیسک کمر چقدر باید استراحت کرد؟
بعد از جراحی دیسک کمر، استراحت مطلق طولانیمدت توصیه نمیشود. معمولاً ۲ تا ۳ روز اول بهتر است بیشتر در تخت باشید تا زخم و عضلات فرصت اولیه برای ترمیم پیدا کنند. اما پس از آن، پزشکان پیشنهاد میکنند بیمار بهتدریج فعالیتهای سبک مثل نشستن کوتاهمدت و راه رفتن آرام را شروع کند. استراحت بیش از اندازه باعث ضعف عضلات، سفتی مفاصل و حتی افزایش احتمال لخته خون در پاها میشود.
چه زمانی بعد از عمل دیسک کمر میتوان ورزش کرد؟
شروع ورزش به نوع جراحی (مثلاً لیزری یا باز) و شرایط بیمار بستگی دارد. به طور کلی، حرکات بسیار سبک و کششهای ملایم میتوانند از هفته چهارم تا ششم آغاز شوند. ورزشهای تخصصیتر تقویتی، مثل تمرینات کمر و شکم، معمولاً بعد از ۸ تا ۱۲ هفته توصیه میشوند. اگر بیمار خیلی زود ورزشهای سنگین انجام دهد، خطر آسیب دوباره به دیسک یا اطراف ستون فقرات وجود دارد.
آیا پادرد بعد از عمل دیسک کمر شایع است؟
بله، بسیاری از بیماران تا چند هفته بعد از عمل دچار پادرد، بیحسی یا گزگز میشوند. این موضوع به دلیل التهاب عصب یا زمانبر بودن ترمیم عصب آسیبدیده است. معمولاً این علائم به مرور کمتر میشوند. اما اگر درد شدید شد یا نسبت به روزهای اول بدتر شد، احتمال وجود عوارض مثل عفونت یا فشار باقیمانده روی عصب وجود دارد که نیاز به بررسی پزشک دارد.
ورزشهای مناسب بعد از عمل دیسک کمر کدام هستند؟
بعد از عمل دیسک کمر، ورزشهای سبک و کمفشار بهترین انتخاب هستند. پیادهروی آرام، حرکات کششی ملایم، تمرینات تقویت عضلات کمر و شکم و در مراحل بعدی شنا میتوانند به بهبود سریعتر و کاهش درد کمک کنند. حرکات سنگین و پرشی تا چند ماه ممنوع است.
مدت زمان بستن کمربند بعد از عمل دیسک کمر چقدر است؟
پیادهروی یکی از بهترین فعالیتها بعد از عمل است و حتی از روزهای ابتدایی به صورت کوتاه (۵ تا ۱۰ دقیقه چند بار در روز) توصیه میشود. با گذشت زمان، میتوانید مدت و تعداد دفعات را افزایش دهید. معمولاً بعد از یک ماه، بیماران میتوانند روزانه تا ۳۰ دقیقه پیادهروی آرام داشته باشند. نکته مهم این است که پیادهروی باید روی سطح صاف و بدون شیب انجام شود و از حرکات ناگهانی یا طولانیمدت پرهیز شود.
مدت زمان مناسب برای پیاده روی بعد از عمل دیسک کمر چقدر است؟
بعد از عمل دیسک کمر معمولاً لازم است بیمار حدود ۴ تا ۸ هفته از کمربند طبی استفاده کند تا ستون فقرات در وضعیت درست بماند و محل جراحی سریعتر ترمیم شود. کمربند باید بیشتر هنگام نشستن، ایستادن و راه رفتن بسته شود و فقط موقع خواب یا استحمام باز گردد. یکی از گزینههای مناسب برای این دوره، کمربند پلاتینر است؛ چون طراحی حمایتی و سفتی استاندارد آن کمک میکند فشار از روی کمر برداشته شود، حرکات ناگهانی محدود گردد و بیمار با آرامش بیشتری دوران نقاهت را پشت سر بگذارد.